Εποχική ή αλλιώς θερινή κατάθλιψη, πότε την βιώνουμε και γιατί;

Το σύνδρομο εποχιακής κατάθλιψης (Seasonal Affective Disorder- SAD) χαρακτηρίζει κυρίως τους χειμερινούς μήνες, λόγω της απουσίας ηλιοφάνειας και των συνεπειών στις εκκρίσεις ορισμένων νευροδιαβιβαστών που βελτιώνουν τη διάθεσή μας. Είναι γνωστό ότι η ηλιοφάνεια είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που αυξάνουν την έκκριση ενδορφινών στον οργανισμών μας, ουσιών που ευθύνονται για την χαρούμενη διάθεση και γνωστών για την παυσίπονη δράση τους. Αυτή η εποχική μελαγχολία έχει λοιπόν βιολογικά αίτια, καθώς μερικοί άνθρωποι φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην απουσία του ηλιακού φωτός το χειμώνα. Ολοένα και πιο συχνή μάλιστα γίνεται η χρήση ειδικών λαμπών που προσομοιώνουν το ηλιακό φως (lightboxes), για την αντιμετώπιση της πεσμένης διάθεσης.
  Ωστόσο, η εποχική θλίψη δεν αφορά μόνο τους χειμερινούς μήνες. Για μερικούς ανθρώπους είναι το καλοκαίρι που προκαλεί δυσάρεστα συναισθήματα. Μάλιστα έρευνες δείχνουν πως και η θερινή κατάθλιψη έχει βιολογικά αίτια.

  Το να νιώθει κανείς δυσφορία το καλοκαίρι συναντά την εξής επιπρόσθετη δυσκολία, υποτίθεται ότι σε όλους αρέσει το καλοκαίρι! Τι συμβαίνει όμως όταν για κάποιον πρόκειται για μια περίοδο που επιφέρει ιδιαίτερα δύσκολα συναισθήματα;

  Ας δούμε πρώτα μερικούς λόγους για τους οποίους κάποιος μπορεί να νιώθει δυσάρεστα το καλοκαίρι, το Σύνδρομο εποχικής θλίψης. Περίπου 10% των πασχόντων από SAD το παθαίνουν αντίστροφα εποχικά, άρα τους θερινούς μήνες. Μάλιστα βρέθηκε ότι σε χώρες που είναι πιο κοντά στον Ισημερινό, όπως στην Ινδία, το θερινό σύνδρομο είναι συχνότερο από το χειμερινό. Δεν είμαστε ακόμα σίγουροι για τους ακριβείς λόγους που οι κλιματικές αλλαγές προκαλούν θλίψη, ίσως η αύξηση της ζέστης και της υγρασίας και η νωθρότητα που προκαλούν να συμβάλλουν.

  Η αναστάτωση του προγράμματος τους θερινούς μήνες είναι ένας ακόμη παράγοντας, η ύπαρξη μιας ρουτίνας βοηθά στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων της θλίψης και της κατάθλιψης. Ωστόσο το καλοκαίρι συνήθως έρχονται μεγάλες αλλαγές στις συνήθειές μας και για πολλούς αυτές οι αλλαγές προκαλούν άγχος (τα παιδιά δεν πάνε σχολείο, οι φοιτητές επιστρέφουν στο πατρικό, οι διακοπές φέρνουν αλλαγή περιβάλλοντος, οι φίλοι λείπουν, κτλ) και το άγχος γνωρίζουμε καλά ότι σχετίζεται με την κατάθλιψη.

  Επιπλέον θέματα αυτοεικόνας, καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει και φοράμε λιγότερα ρούχα, αυτό προκαλεί για μερικούς δυσάρεστα συναισθήματα, καθώς σκέφτονται διαρκώς την εικόνα του σώματός τους και ντρέπονται γι’ αυτήν. Πολλοί είναι αυτοί που περιορίζουν το καλοκαίρι τις κοινωνικές επαφές, ιδίως όταν οι συναντήσεις γίνονται σε μέρη όπως μια παραλία, όπου θα εξέθεταν το σώμα τους περισσότερο. Όπως και οι οικονομικές δυσκολίες, τα καλοκαίρια μπορεί να γίνονται πολύ ακριβά, καθώς για ορισμένα επαγγέλματα σηματοδοτούν λιγότερα επαγγελματικά κέρδη. Φυσικά τίθεται και το θέμα των διακοπών, που προϋποθέτει έξοδα.

  Παράλληλα είναι και η ζέστη, πολλοί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην αυξημένη θερμοκρασία και υποφέρουν από ζαλάδες, φωτοευαισθησία, πονοκεφάλους, αδυναμία, προβλήματα αρτηριακής πίεσης, αλλεργίες, κτλ.

  Τέλος, μην ξεχνάμε όμως πως η ίδια η προσδοκία των διακοπών είναι αυτή που μας παρασύρει σε μια ευφορική προσμονή, καλύπτοντας τα πραγματικά μας συναισθήματα και τις όποιες συνθήκες της ζωής μας πιθανώς να ευθύνονται γι’ αυτά. Το να περάσουμε καλά στις διακοπές δεν είναι απλώς προσδοκώμενο, είναι σχεδόν επιβεβλημένο. Πώς είναι δυνατό όμως να ορίζουμε οι ίδιοι τη διάθεση και την ψυχική μας κατάσταση ανάλογα με την περίοδο; Η πίεση που οι ίδιοι ασκούμε στους εαυτούς μας να ανταποκριθούμε στο κλίμα ξεφαντώματος - που αν λείπει αυτό μας φαίνεται ότι δεν κάνουμε διακοπές! - μπορεί να είναι από μόνη της εξοντωτική για την ψυχολογία μας.