Τα στάδια του πένθους σε κάθε αποχωρισμό

  Συχνά, επικεντρωνόμαστε στο πένθος για να μιλήσουμε για κάτι που αποχωριζόμαστε, και είναι πολύ επώδυνο, τον άνθρωπό μας. Ίσως, επειδή είναι ένας ζωντανός οργανισμός, που μας επηρέαζε και μας επηρεάζει ακόμα και μετά το θάνατο του, και γι’ αυτό δίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα.

  Ωστόσο, αν το σκεφτούμε καλά σε κάθε κατάσταση που βιώνουμε και αναγκαζόμαστε να αποχωριστούμε κάτι χωρίς να το θέλουμε, επειδή έτσι πρέπει ή επειδή επιβάλλεται, τότε ακολουθούν συνήθως τα κλασικά στάδια του πένθους. Φυσικά όχι στον ίδιο βαθμό με τον αποχωρισμό ενός ανθρώπου, αλλά κρατούν ωστόσο τα τυπικά χαρακτηριστικά του.

  Μιλώντας λοιπόν, με ανθρώπους, οι οποίοι χάνουν κάτι απότομα ή σταδιακά, όπως είναι η δουλειά τους, ή τα μαλλιά τους, ή ακόμα και τα νιάτα τους, παρατηρώ ότι εμφανίζουν τα ακόλουθα συμπτώματα, τα οποία είναι γνώριμα, όταν βιώνουμε το πένθος θανάτου.

  Το πρώτο σύμπτωμα που εμφανίζεται είναι η απόλυτη άρνηση, δεν μπορεί να δεχτεί το άτομου που του συμβαίνει οποιαδήποτε απώλεια, την κατάσταση που του συμβαίνει, παράλληλα όλα φαίνονται τόσο απελπιστικά, δυσκολεύεται να σκεφτεί την ζωή του χωρίς αυτό που χάνει. Αν μιλούσαμε υποθετικά για μια γυναίκα που χάνει τα μαλλιά της, ιδίως αν αυτά ήταν κυρίως χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς της, για παράδειγμα μακριά ή τα έβαφε ή τέλος πάντων αφιέρωνε χρόνο σε αυτά, θα λέγαμε τα εξής:

  Η αρχική αντίδραση είναι η άρνηση, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η κατάσταση την οποία βιώνει δεν είναι αποδεκτή και δεν μπορεί να φανταστεί τον εαυτό της με λιγότερα μαλλιά ή με το να είναι στο φυσικό τους χρώμα για καλύτερη διατήρηση. Νιώθει ένα μούδιασμα και όλα φαίνονται βουνό μπροστά της, ως προς τι λύσεις υπάρχουν.

  Έπειτα καθώς αρχίζει να αποδέχεται την κατάσταση το συναίσθημα του θυμού, κάνει την εμφάνισή του και η γυναίκα αναρωτιέται «γιατί συμβαίνει σε εμένα αυτό;» Ο θυμός αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση και είναι κομμάτι της θεραπευτικής διαδικασίας. Συχνά, στρέφεται προς το περιβάλλον του ατόμου αλλά πιθανώς και προς το ίδιο το άτομο. Η ένταση του θυμού, υποδηλώνει το βαθμό έντασης της αγάπης προς το απολεσθέν αντικείμενο, πρόσωπο ή την απολεσθέντα κατάσταση.

  Στο επόμενο στάδιο η γυναίκα αρχίζει να διαπραγματεύεται τον εαυτό της και σιγά σιγά να συνηθίζει την νέα κατάσταση πραγμάτων. Σε αυτό το στάδιο τύψεις και έμμονες ιδέες κυριαρχούν καθώς το άτομο προσεύχεται να αλλάξει κάτι και όλα να γίνουν όπως παλιά, οι ενοχές μήπως κάτι είχε κάνει η ίδια λάθος την κατακλύζουν.

  Ακολουθεί το στάδιο της κατάθλιψης, όταν αναφέρω τον όρο κατάθλιψη, εννοώ τυπικά συμπτώματα της κατάθλιψης αλλά στο βαθμό που είναι διαχειρίσιμα από το άτομο, όταν αυτό δεν είναι εφικτό μιλούμε για παθολογική συμπεριφορά. Σε αυτό το στάδιο λοιπόν, το άτομο απομονώνεται, δεν έχει όρεξη να συμμετέχει στις δραστηριότητες, που έκανε στο παρελθόν, και συχνά διαταράσσεται ο ύπνος του και οι διατροφικές του συνήθειες.

  Τέλος, επέρχεται η αποδοχή αυτού που συνέβη, η γυναίκα μαθαίνει να ζει στην νέα πραγματικότητα χωρίς τον πλούτο των μαλλιών της ή τα πολλαπλά χρώματα που άλλαζε για να τα προστατεύσει ίσως και αρχίζει να ζει ξανά με αισιοδοξία, βρίσκοντας νέους τρόπους για να απολαύσει την ζωή και τις χαρές της.

  Αυτά θα μπορούσαμε να πούμε είναι τα στάδια που συχνά περνά κάθε άτομο, που βιώνει μία απώλεια, ωστόσο μην ξεχνάμε, πως κάθε ένας από εμάς είναι μοναδικός, με αποτέλεσμα να διαφέρουμε στον τρόπο έκφρασης και αντιμετώπισης των δύσκολων καταστάσεων.

  Κλείνοντας, θα ήθελα να προσθέσω, πως εδώ παρατίθενται μονάχα ενδεικτικά μερικές μέθοδοι αντιμετώπισης με σκοπό να αναγνωρίζουμε γρήγορα τα συμπτώματα και να μάθουμε να αντιμετωπίζομαι λιγότερο ανώδυνα τις δύσκολες περιστάσεις, τόσο για τον εαυτό μας, όσο και για να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους γύρω μας.  

Μετά από την καταιγίδα…

  Κάποτε μου είχε πει κάποιος, “μία σχέση για να λέγεται σχέση δε θα μπορούσε να υφίσταται χωρίς τσακωμούς, καβγάδες, και όλα τα παρελκόμενα που τη διέπουν για να θεωρείται σχέση”, τότε προσπάθησα να τον πείσω, πως η ηρεμία και η γαλήνη στις σχέσεις είναι το ζητούμενο για να θεωρούνται ως ευτυχισμένες.

  Σήμερα, μετά από κάποια χρόνια, οπωσδήποτε δεν έχω αλλάξει την άποψη, ότι θα πρέπει να ζητούμε την ηρεμία, όμως σίγουρα οφείλω να ομολογήσω, πως χωρίς καταιγίδες οι σχέσεις μοιάζουν τόσο ανιαρές, τόσο βαρετές και χωρίς ουσία.

  Φυσικά δε θέλω να ακυρώσω σχέσεις, που πραγματικά οι σύντροφοι καταφέρνουν να διατηρούν για χρόνια το αίσθημα της γαλήνης μεταξύ τους, χωρίς να φιλονικούν, χωρίς να διαπληκτίζονται και γενικότερα χωρίς να υπάρχουν συννεφάκια από πάνω τους, σίγουρα είναι άξιοι για έρευνα.

  Ο συνήθης άνθρωπος, θα μπορούσαμε να πούμε είναι αυτός, που εάν δεν υπήρχε λίγο ένταση στην ζωή του, δεν θα άντεχε, σε σημείο καμιά φορά που λέμε, πως προκαλεί χωρίς λόγο εντάσεις για να νιώσει ότι ζει, ότι υπάρχει. Διαπληκτίζομαι, άρα υπάρχω θα μπορούσαμε να πούμε σήμερα…

  Το να διαπληκτίζεσαι δεν είναι κάτι κακό, ως διαφορετικές προσωπικότητες σίγουρα οι απόψεις μας διαφέρουν, και συχνά τείνουν προς αντίθετες εντελώς πλευρές. Η ένταση είναι αυτή, που δίνει ζωή στα ζευγάρια, και όταν λέω ένταση εννοώ με κάθε τρόπο, είτε αυτή είναι μια καταιγίδα, δηλαδή τσακωμούς, είτε αυτή είναι ένας ανεμοστρόβιλος πάθους, ο έρωτας αλλιώς.

  Μέσα από τις έντονες συζητήσεις, ανταλλάσσουμε τις απόψεις μας, συχνά είναι και μια ευκαιρία για να εκτονωθούμε, να ξεσπάσουμε και να αποβάλλουμε το άγχος, το στρες και ότι άλλο μας καταπιέζει και δεν γνωρίζουμε, πώς να το εκφράσουμε.

  Είναι λοιπόν, μια έξοδος των καταπιεσμένων συναισθημάτων, είτε από την προσωπική μας ζωή, είτε από την επαγγελματική, που δυστυχώς προσπέφτουν επάνω στο άτομο που θα βρεθεί κάτω από την καταιγίδα. Συχνότερα είναι τα μέλη της οικογένειάς μας, γονείς, σύντροφοι, παιδιά.

  Το ιδανικό θα ήταν, ότι μας καταπιέζει να το εξωτερικεύαμε και μάλιστα στον αντίστοιχο άνθρωπο, όμως επειδή συχνά αυτό είναι δύσκολο έως και ακατόρθωτο, καλό θα ήταν να βρίσκαμε το εξιλαστήριο θύμα και ποιος άλλος καλύτερος από τον σύντροφό μας;

  Φυσικά δεν πιστεύω πως θα πρέπει τα ζευγάρια, να αρχίσουν από σήμερα να τσακώνονται για να γίνουν ευτυχισμένα. Όμως είναι ένας τρόπος να έρθουν πιο κοντά, να βιώσουν την ένταση, αλλά κυρίως την υπέροχη ηλιόλουστη μέρα μετά την καταιγίδα.

  Μετά από έναν τσακωμό οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά, γνωρίζουν κι άλλες πλευρές του συντρόφου τους αλλά και του ίδιου τους του εαυτού, πτυχές της προσωπικότητας, που ίσως δεν γνώριζαν, ανάγκες άγνωστες, ή πάθη και επιθυμίες ανεκπλήρωτες.

  Κλείνοντας, θα ήθελα να δώσω έμφαση μονάχα στην ένταση με οποιοδήποτε τρόπο σε μια σχέση. Όσο λοιπόν, καταφέρνουμε να την διατηρούμε, τόσο δυνατά θα ζούμε τη ζωή μας, οπωσδήποτε στόχος είναι να αναδύεται μια θετική ενέργεια μέσα από την ένταση και να μη μένουμε στις καταιγίδες! Στόχος δεν είναι ένας τσακωμός, αλλά το αποτέλεσμα αυτού.

Η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο

  Από αρχαιοτάτων χρόνων μνημονεύεται η εκδίκηση, ως όρος για ανταπόδοση δικαιοσύνης, για λόγους μίσους, για λόγους κακίας ή ίσως κακόβουλων ανθρώπων, για αίτια πάθους, για αίτια κλοπής και άλλα πολλά.

  Άραγε γιατί είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο; Από φαινομενικής όψεως θα μπορούσαμε να πούμε, η εκδίκηση χρειάζεται μία μετασκέψη ή για να το πούμε πιο λαϊκά, μία προεργασία στο μυαλό, ένα προσχέδιο για το πώς θα πρέπει να δράσει το υποκείμενο, το οποίο θέλει να εκδικηθεί.

  Εάν η πράξη ήταν άμεση, θα ήταν απλώς μία αντίδραση και δεν θα λεγόταν εκδίκηση. Για παράδειγμα, εάν κάποιος με κοροϊδέψει και το μάθω, εάν πάω απευθείας και το συζητήσω μαζί του, ή κάνω μια πιο εξτρεμιστική πράξη, όπως να τον χτυπήσω, τότε είναι απλώς μία αντίδραση.

  Εάν όμως, στο ίδιο παράδειγμα, καθίσω και σκεφτώ πως θα ανταποδώσω την κοροϊδία, που υφιστάμεθα και πως θα μπορέσω να πληγώσω αυτόν που με πλήγωσε, τότε μιλάμε για εκδίκηση και μία περίοδο ή ένα διάστημα, ένα πέρασμα χρόνου σκέψης για την επόμενη κίνηση μου, το προσχέδιο της εκδίκησης.

  Και αφού έγινε ξεκάθαρο, ας το πούμε τι ορίζεται ως εκδίκηση, πάμε να δούμε τις ψυχολογικές συνέπειες αυτής. Τι αισθάνεται αυτός ο άνθρωπος που αναζητά εκδίκηση; Σίγουρα όχι κάτι ευχάριστο. Βέβαια η αδρεναλίνη, όπως και άλλες ορμόνες στον οργανισμό μας ενεργοποιούνται, καθώς αναζητούμε ένα σατανικό σχέδιο, που θα φέρει πίσω τη δικαιοσύνη και ίσως επιφέρουν παράλληλα και ευφορία ή ευχαρίστηση εκείνες τις στιγμές.

  Όμως, αρνητικές ορμόνες που σχετίζονται με το άγχος, το στρες, το αν θα πετύχει το σχέδιο ή η εκδίκηση κάνουν την παρουσία τους αισθητή, κάτι που δεν είναι καθόλου ευχάριστο για τον οργανισμό μας.

  Τελικά, μία ακόμα παροιμία λέει, πως εάν έχεις σκοπό να εκδικηθείς κάποιον σκάψε καλύτερα δύο τάφους, έναν οπωσδήποτε για εκείνον, αλλά έναν ακόμα για εσένα. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με την εκδίκηση, όσο σκάβουμε το λάκκο, παράλληλα σκάβουμε και τον δικό μας, καθώς υποφέρουμε και δεν αφήνουμε τον εαυτό μας να χαλαρώσει και να ηρεμήσει.

  Τα αρνητικά συναισθήματά μας, θεριεύουν και σιγά σιγά μας κατακλύζουν κάνοντας μας να χάνουμε τον δρόμο της αλήθειας και συχνά να χάνομαι και τον ίδιο μας τον εαυτό, σε μια προσπάθεια να φανούμε τελικά ανώτεροι, τη στιγμή που έχουμε πέσει ήδη στα μάτια των άλλων.

  Έτσι λοιπόν, η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο όχι μόνο, διότι χρειάζεται κάποιος χρόνος για να οργανωθεί, οπότε το φαγητό κρυώνει, αλλά και γιατί ακόμα και όταν επέλθει η εκδίκηση καταλήγουμε να μην ευχαριστιόμαστε την υποτιθέμενη νίκη, διότι όλος αυτός ο αγώνας συχνά δεν αξίζει τον κόπο, αλλά ούτε και τον χρόνο που ξοδέψαμε για να τον πετύχουμε.

  Η λύση είναι η συγχώρεση του ανθρώπου, που μας πλήγωσε και η σκέψη, πως κάθε εμπειρία είναι ένα μάθημα, το οποίο μας βοηθά να πάμε παρακάτω και όχι να μένουμε στάσιμοι. Η εκδίκηση μόνο πόνο μπορεί να φέρει, που τελικά και εμείς οι ίδιοι να μην μπορούμε να τον αντέξουμε. Ας δώσουμε λοιπόν την ευκαιρία στον εαυτό μας, να πάει μπροστά και όχι να μένει στο παρελθόν!