Ο Ιδεοψυχαναγκασμός, ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές και είναι μια κατάσταση που μερικές φορές μπορεί να είναι αρκετά σοβαρή και να επιμένει για χρόνια. Το άτομο που πάσχει από ιδεοψυχαναγκασμό παγιδεύεται από μια σειρά επαναληπτικών σκέψεων (ιδεοληψίες ή αλλιώς εμμονές) που αν και δίχως νόημα ακόμη και για τον ίδιο τον πάσχοντα, προκαλούν μεγάλη δυσφορία και είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν.
Η Ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση είναι τύπος της αγχώδους διαταραχής κατά την οποία οι εμμονές και οι ψυχαναγκασμοί παρεμβαίνουν στη καθημερινότητα του ατόμου, δυσκολεύοντας το να εργαστεί ή να έχει φυσιολογική κοινωνική ζωή ή διαπροσωπικές σχέσεις.
Οι ιδεοληψίες είναι επαναλαμβανόμενες, συνεχείς, απρόσκλητες, αθέλητες σκέψεις, εικόνες οι οποίες βιώνονται σαν παρείσακτες, ανόητες απαράδεκτες ή βασανιστικές και προκαλούν δυσάρεστα συναισθήματα, όπως άγχος, ανησυχία και κατάθλιψη. Πολλές από αυτές τις σκέψεις επικεντρώνονται σε φόβους, όπως ο φόβος να προσβληθούν ή να μεταδώσουν μικρόβια ή ο φόβος να μην υποφέρουν σωματικά ή φόβος να μην κάνουν κακό στον εαυτό τους ή σε άλλους.
Οι άνθρωποι που υποφέρουν από αυτές τις ιδεοληψίες αναγνωρίζουν ότι αυτές οι σκέψεις είναι προϊόν του μυαλού τους. Παρ’ όλα αυτά δεν μπορούν να απαλλαγούν από αυτές με την λογική. Συχνά βρίσκουν κάποιες συμπεριφορές ή τελετουργίες για να μειώσουν τον φόβο και την ανησυχία και έτσι νιώθουν να εξαναγκάζονται να τις επαναλάβουν. Οι ψυχαναγκασμοί είναι σκόπιμοι, στερεότυποι, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, πιέσεις, που κάνει το άτομο ώστε να εξουδετερώσει ή κατά κάποιο τρόπο να απομακρύνει μια ιδεοληψία, μια σκέψη που φέρνει άγχος, μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση ή την δυσαρέσκεια που νιώθει. Αυτός ο μηχανισμός αγχόλυσης είναι πρόσκαιρος, ενώ σε μακροχρόνια βάση επιδεινώνει την κατάσταση.
Πόσες φορές δεν ακούσαμε κάποιο δυσάρεστο γεγονός και κάναμε την συνηθισμένη κίνηση να «χτυπήσουμε ξύλο». Το ότι έχουμε συνηθίσει την κίνηση αυτή, δεν είναι όμως ο βασικός λόγος που την κάνουμε, ως αντίδραση σε κάτι στενάχωρο. Αν σκεφθούμε λίγο βαθύτερα, θα προσέξουμε ότι την κίνηση αυτή την κάνουμε όταν φοβηθούμε για κάτι (για παράδειγμα κάτι δυσάρεστο που συνέβη σε κάποιον), όταν δηλαδή μία σκέψη, μας δημιουργήσει το συναίσθημα του φόβου. Αφού χτυπήσουμε ξύλο, νιώθουμε ένα συναίσθημα σαν να διώξαμε το κακό μακριά μας.
Οι πιο συχνοί ψυχαναγκασμοί περιλαμβάνουν:
Συμπεριφορά που περιστρέφεται γύρω από την διατήρηση και αποκατάσταση της καθαριότητας. Προκαλείται από φόβο μικροβίων, βρωμιάς ή χημικών τα οποία το άτομο θεωρεί ότι θα μπορούσαν να το μολύνουν. Μερικά άτομα ξοδεύουν ώρες να πλένονται ή να πλένουν τα χέρια τους ή να καθαρίζουν το περιβάλλον τους (Το πλύσιμο)
Επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά κάτω από το φόβο επικείμενης καταστροφής, π.χ. αν είναι κλειδωμένη η πόρτα ή αν είναι σβηστό το μάτι της κουζίνας.(Τον έλεγχο)
Μερικά άτομα επαναλαμβάνουν μια λέξη, η φράση ή κάνουν μια συμπεριφορά πολλές φορές για να διώξουν το άγχος παρ όλο που ξέρουν ότι αυτό δεν θα τους προστατέψει.(Την Επανάληψη)
Συμπεριφορά που πηγάζει από την ανάγκη του ατόμου να τακτοποιήσει με έναν συγκεκριμένο τρόπο τα πράγματα γύρω του.(Την ταξινόμηση)
Συμπεριφορά που γίνεται από το άτομο για να προλάβει μια καταστροφή.(Την επανάληψη)
Οι ψυχαναγκασμοί ορίζονται από:
1. Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (π.χ. πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση, έλεγχος) ή νοερές πράξεις (π.χ. προσευχές, μετρήσεις, σιωπηρές επαναλήψεις λέξεων) τις οποίες το άτομο αισθάνεται αναγκασμένο να εκτελέσει σε απάντηση μιας ιδεοληψίας ή σύμφωνα με κανόνες οι οποίοι πρέπει να εφαρμοσθούν αυστηρά.
2. Οι συμπεριφορές ή οι νοερές πράξεις αποβλέπουν στην αποτροπή της ενόχλησης ή στην αποτροπή κάποιου γεγονότος ή κατάστασης ωστόσο, αυτές οι συμπεριφορές ή νοερές πράξεις δε συνδέονται με ρεαλιστικό τρόπο με αυτό για το οποίο έχουν σχεδιασθεί να εξουδετερώνουν ή να αποτρέπουν, ή είναι σαφώς υπερβολικές.
3. Ιδεοληψίες και καταναγκασμοί
Οι ιδεοληψίες ή οι καταναγκασμοί προκαλούν έντονη ενόχληση είναι χρονοβόροι (απαιτούν περισσότερο από μια ώρα την ημέρα), ή παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες, την επαγγελματική (ή σχολική) δραστηριότητα, ή τις συνήθεις κοινωνικές δραστηριότητες ή σχέσεις.
Σχετικά με τη θεραπεία της διαταραχής αυτής, δυστυχώς σπάνια θεραπεύεται από μόνη της. Πολλά άτομα υποφέρουν αρκετά χρόνια πριν πάρουν ουσιαστική βοήθεια. Έτσι είναι σημαντικό να καθοριστεί μια σωστή και έγκυρη θεραπευτική αντιμετώπιση. Πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η ατομική, ομαδική ή η οικογενειακή ψυχοθεραπεία και κυρίως οι θεραπείες συμπεριφοράς, είχαν 50–90% επιτυχία στην ΙΔΨΝ διαταραχή κυρίως με την τεχνική γνωστή ως «έκθεση – αντίδραση» συνδυασμένη με ή χωρίς φάρμακα κατά περίπτωση.
Κλείνοντας πρέπει να τονίσουμε έναν ακόμα παράγοντα, τον βαθμό ευαισθησίας του ατόμου, τον βαθμό δηλαδή στον οποίο το άτομο καταλαβαίνει ότι οι ψυχαναγκασμοί και οι καταναγκασμοί του, είναι παράλογοι. Ακόμα και όταν το καταλαβαίνει όμως αυτό, δεν πρέπει να το αδικούμε και να το κατηγορούμε που δεν μπορεί να τους αντιμετωπίσει και να τους σταματήσει από μόνο του, αλλά να του δώσουμε την δυνατότητα να το αντιμετωπίσει με την βοήθεια ειδικού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου