Σχολικός εκφοβισμός, πώς να προσεγγίσετε το παιδί σας.

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) είναι ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας, που εμφανίζεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Ο σχολικός εκφοβισμός αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων παιδιών με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση. Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, σεξουαλικά σχόλια), του κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα), του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές), του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω Διαδικτύου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο).

  Τα αγόρια είναι πιο συχνά θύτες και θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς, που εμφανίζεται κυρίως στο σχολικό περιβάλλον σε χώρους χωρίς επίβλεψη από τους εκπαιδευτικούς, όπως η αυλή, ο διάδρομος και η τάξη κατά τη διάρκεια του διαλείμματος. Η κατάσταση αυτή μπορεί να επηρεάσει την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και τη διαδικασία της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά που γίνονται θύματα σχολικού εκφοβισμού αρχικά νοιώθουν φόβο, απόγνωση και παρουσιάζουν τάσεις φυγής. Αισθάνονται ότι απειλούνται, τρομάζουν, αρνούνται να πάνε σχολείο και παρουσιάζουν συμπτώματα σχολικής φοβίας. Μπορεί επίσης να γίνουν επιθετικά και νευρικά, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου τα ίδια τα παιδιά-θύματα μπορούν να γίνουν θύτες σε άλλα παιδιά ή στα αδέρφια τους στο σπίτι.

  Από την άλλη μεριά οι γονείς συνήθως δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα και δηλώνουν άγνοια. Αυτό συμβαίνει γιατί τα θύματα εξομολογούνται το γεγονός του εκφοβισμού συχνότερα σε φίλους τους. Αν όμως οι γονείς εντοπίσουν κάποιο από τα προαναφερθέντα συμπτώματα και υποψιάζονται ότι το παιδί τους έχει πέσει θύμα εκφοβισμού κρίνεται αναγκαίο να προσεγγίσουν το παιδί και να αντιδράσουν απευθυνόμενοι αρχικά στους εκπαιδευτικούς και στις αρμόδιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το παιδί να αισθανθεί ότι έχει στήριγμα τους γονείς του και το σχολείο. Επιπλέον, οι ειδικοί επιμένουν ότι τα παιδιά πρέπει να μη φοβούνται, να έχουν το θάρρος της γνώμης και να μάθουν να μιλούν.

  Οι συμπεριφορές του σχολικού εκφοβισμού πιο συγκεκριμένα είναι: Τα χτυπήματα, οι κλωτσιές, τα σπρωξίματα και κάθε είδους σωματική επίθεση, χωρίς τα θύματα να συμμετέχουν και χωρίς αυτό να γίνεται στα πλαίσια του παιχνιδιού. Το βρίσιμο, η υποτίμηση, η κοροϊδία, ο σαρκασμός, η ειρωνεία και γενικότερα οι προσβολές ρατσιστικού περιεχομένου (για την καταγωγή, το ύψος, το βάρος, τις επιδόσεις στα μαθήματα, το ντύσιμο). Η σκόπιμη απομόνωση του παιδιού θύματος. Η απειλή και ο εκβιασμός για πράγματα ή χρήματα. Επίσης, ο εκβιασμός που σκοπό έχει να μην κάνουν παρέα με άλλα παιδιά και να πάνε με το μέρος μιας συγκεκριμένης ομάδας.

  Μπορείτε να συμβουλεύσετε το παιδί το οποίο υφίσταται εκφοβισμό ως εξής: «Δε φταις εσύ γι' αυτές τις συμπεριφορές». «Αντέδρασε χωρίς θυμό και με αυτοπεποίθηση». «Μην πιστεύεις αυτά που λένε για σένα και προσπάθησε να διατηρήσεις τη μοναδικότητά σου». «Μίλησε σε κάποιον μεγαλύτερο και ζήτα βοήθεια». «Αν σου έχουν στείλει απειλητικό μήνυμα (sms, email) μην το σβήσεις». «Ίσως χρειαστεί ως αποδεικτικό στοιχείο». «Ακόμα και αν δεν έχεις υποστεί εσύ εκφοβισμό προσπάθησε να επεμβαίνεις και να στηρίζεις τα παιδιά που υποφέρουν και να καταγγέλλεις τέτοια περιστατικά».

  Αν αντιληφθείτε πως ένα παιδί εκφοβίζει μπορείτε να το προσεγγίσετε λέγοντας του: «Ίσως νιώθεις ότι έτσι δείχνεις την δύναμή σου και την εξουσία σου πάνω στους άλλους». «Ίσως νομίζεις ότι με αυτόν τον τρόπο προκαλείς το θαυμασμό». «Ίσως έτσι νομίζεις ότι προστατεύεις τον εαυτό σου». «Ίσως νομίζεις ότι αυτό είναι μαγκιά». Επίσης θα μπορούσατε να του πείτε: «Ίσως νιώθεις άσχημα που γίνεσαι επιθετικός». «Ίσως νιώθεις πολύ θυμωμένος». «Μήπως έχεις κάποια προβλήματα με την οικογένειά σου, με γονείς ή με τα αδέρφια σου»; «Μήπως αντιμετωπίζεις δυσκολίες στο σχολείο ή με τους φίλους σου»; «Ίσως σου έχει συμβεί κάτι που σε έχει στεναχωρήσει πολύ». «Ίσως έχεις υπάρξει θύμα βίας ο ίδιος». Δίνοντας του έτσι την ευκαιρία να μιλήσει.

  Τέλος, μπορείτε να του πείτε πως η επιθετική συμπεριφορά δε σημαίνει ότι είναι ένας κακός άνθρωπος. Μπορεί να είναι πολύ θυμωμένος, πληγωμένος, φοβισμένος ή μπερδεμένος. Μπορεί να νομίζει ότι είναι ο μόνος τρόπος να «είναι» με τους άλλους. Η επιθετικότητα και η βίαιη συμπεριφορά, όμως, δε θα λύσουν τα προβλήματά του, δε θα το ανακουφίσουν, ούτε θα το προστατεύσουν από τις δυσκολίες του. Η βία δεν είναι «μαγκιά». Μπορεί, όμως, να γίνει αφορμή να μιλήσει για όσα το προβληματίζουν και να πλησιάσει τους άλλους, με έναν τρόπο που να του ταιριάζει καλύτερα.

Τι είναι η ομαδική ψυχοθεραπεία;

  Η ομαδική ψυχοθεραπεία, όπως και η ατομική, έχει στόχο να βοηθήσει τους ανθρώπους που θέλουν να βελτιώσουν την ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν και να αντεπεξέρχονται στις δυσκολίες και τα προβλήματα της ζωής τους πιο ικανοποιητικά. Ενώ στην ατομική ψυχοθεραπεία ο ενδιαφερόμενος συνευρίσκεται μόνο με ένα άτομο, τον ψυχοθεραπευτή του, στην ομαδική ψυχοθεραπεία η συνεδρία γίνεται με μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων, και με συντονιστές ένα (ή δύο) ψυχοθεραπευτές.

  Επειδή η ομαδική θεραπεία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις των ανθρώπων, προβλήματα που αφορούν διαπροσωπικές σχέσεις γίνονται συχνά το αντικείμενο της ψυχοθεραπευτικής διαπραγμάτευσης κι αντιμετώπισης. Η ομαδική ψυχοθεραπεία έχει σκοπό να βοηθήσει τα άτομα που συμμετέχουν στην ομάδα ώστε να αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά τις συναισθηματικές τους δυσκολίες, και να επιτύχουν την προσωπική τους ανάπτυξη κι αυτογνωσία.

  Οι άνθρωποι που αποφασίζουν να συμμετέχουν σε μια ομάδα μοιράζονται με τα υπόλοιπα μέλη της ψυχοθεραπευτικής ομάδας τα προσωπικά θέματα που αντιμετωπίζουν στη ζωή τους. Για παράδειγμα, ένα μέλος μπορεί να επιλέξει να μοιραστεί γεγονότα από την καθημερινότητα της εβδομάδας που πέρασε, με ποιόν τρόπο ανταποκρίθηκε σ’ αυτά, εάν αντιμετώπισε κάποια δυσκολία, κ.λπ. Μπορεί επίσης να μοιραστεί με την ομάδα αυτογνωσίας τα συναισθήματα και τις σκέψεις του για γεγονότα που συνέβησαν σε προηγούμενες συνεδρίες της ομάδας, και να τα συσχετίσει με θέματα που τέθηκαν από άλλα μέλη, ή από τον συντονιστή της ομάδας. Άλλα μέλη πάλι μπορεί να ανταποκριθούν στα ζητήματα που φέρνει ένα μέλος, να του δώσουν ανατροφοδότηση, κουράγιο, να το στηρίξουν ή να του ασκήσουν κριτική, ή απλά να μοιραστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους με αφορμή τα λόγια του προηγούμενου μέλους.

  Τα άτομα που συμμετέχουν στην ομάδα συνειδητοποιούν ότι υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι που νιώθουν παρόμοια μαζί τους, και τελικά αισθάνονται ανακούφιση γιατί βλέπουν πως δεν είναι μόνοι τους κι αβοήθητοι με το πρόβλημα που τους απασχολεί. Η ανατροφοδότηση που εισπράττει κάποιο άτομο στην ομάδα από τις αντιδράσεις και την ανταπόκριση των υπολοίπων μελών στα ζητήματα που ανοίγει κατά την θεραπευτική διαδικασία συνήθως το βοηθάει να συνειδητοποιήσει κάποιες δυσλειτουργικές του στάσεις, και επαναλαμβανόμενα μοτίβα στη συμπεριφορά του που μπορεί να δυσκολεύουν τις σχέσεις του με τους άλλους.
   
  Συχνά μέσα την ψυχοθεραπευτική ομάδα τα μέλη συναντούν ανθρώπους της παρελθούσας, ή και της τωρινής τους ζωής, με τους οποίους έχουν μια δυσκολία, που όμως θα ήθελαν να είναι σε θέση να την διαπραγματευτούν αποτελεσματικά. Στην ομαδική ψυχοθεραπεία όλοι θα έχουν σίγουρα την ευκαιρία να επεξεργαστούν δημιουργικά τέτοιες καταστάσεις.

  Η ομαδική θεραπεία είναι κατάλληλη και ενδείκνυται σε μια μεγάλη γκάμα δυσκολιών και προβλημάτων, από τις περιπτώσεις ανθρώπων που θέλουν να αναπτύξουν τις διαπροσωπικές τους δεξιότητες, μέχρι περιπτώσεις ατόμων που υποφέρουν από συναισθηματικές δυσκολίες, όπως το άγχος, η κατάθλιψη, κ.λπ. Η ομαδική διαδικασία μπορεί να ωφελήσει ιδιαιτέρως ανθρώπους με προβλήματα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, και γενικά με δυσκολίες που έχουν να κάνουν με σχέσεις. Όταν οι προσωπικές δυσκολίες των μελών της ομάδας αφορούν το κοινωνικό, εργασιακό πλαίσιο, τα συντροφικά τους προβλήματα, ή την σεξουαλικότητα, τότε η ομάδα μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια.  

  Από τα άτομα που μπαίνουν για πρώτη φορά σε ομάδα δεν αναμένεται να πάρουν τον λόγο άμεσα. Αντίθετα, κατά την πρώτη τους συνεδρία μπορούν να παραμείνουν σιωπηλά παρακολουθώντας απλά την διαδικασία. Από κάθε μέλος που ξεκινά την ομαδική θεραπεία αναμένεται να δεσμευτεί στη συγκεκριμένη ομάδα για ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον ενός έτους. Αυτή η δέσμευση επιτρέπει στο μέλος να αποκτήσει σταδιακά μια πιο σαφή αίσθηση κι αντίληψη του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η ομάδα ψυχοθεραπείας. Οι συμμετέχοντες σε μια ομάδα αυτογνωσίας δεν είναι υποχρεωμένοι να μιλάνε, ή να αποκαλύπτουν προσωπικά τους θέματα εφόσον δεν το θέλουν, ή δεν είναι έτοιμοι ακόμα γι’ αυτό.

  Τέλος, η διάρκεια μιας ψυχοθεραπευτικής ομάδας κυμαίνεται ανάλογα με το είδος των ζητημάτων που τα μέλη της επιθυμούν να δουλέψουν θεραπευτικά, και τους στόχους που θέτει η συγκεκριμένη ομάδα. Κατά μέσο όρο η διάρκεια ζωής μιας ομάδας είναι τρία με τέσσερα χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, τα άτομα που ξεκινούν τώρα την συμμετοχή τους στην ομάδα αυτογνωσίας πρέπει να έχουν στο μυαλό τους ότι χρειάζεται για να δουν έμπρακτα την βοήθεια της ομάδας, να παραμείνουν στην ομάδα τουλάχιστον για 1 χρόνο. 

Πώς επηρεάζεται η ψυχολογία της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Οι γονείς είναι οι πρώτοι παιδαγωγοί την περίοδο από τη σύλληψη ως τη γέννηση του μωρού και ως πρώτοι επηρεάζουν όλα τα μεταγενέστερα στάδια ανάπτυξης. Ακόμη περισσότερο, η ψυχολογία της εγκύου επηρεάζει την ψυχολογία του εμβρύου που αναπτύσσεται. Ας δούμε γιατί, αλλά και με ποιούς τρόπους συμβαίνει κάτι τέτοιο.

  Σ’ αυτή την περίοδο, δομείται όλος ο οργανισμός του παιδιού και επομένως η υγεία του, παράλληλα, μέσα από αλλεπάλληλες εγγραφές σκέψεων, βιωμάτων και συναισθημάτων της μητέρας δομείται και ο ψυχισμός του παιδιού, ο χαρακτήρας και οι κλίσεις του και επομένως και η ψυχική του ισορροπία και δημιουργικότητα στην μετέπειτα ζωή του.

  Οι μέλλουσες μαμάδες αυτό που πρέπει να κάνουν αρχικά είναι να αγαπούν το παιδί, εκείνες και ο πατέρας, να το χαϊδεύουν, να του μιλούν, να εύχονται για αυτό και να οραματίζονται να έχει τις πιο σπουδαίες ανθρώπινες αρετές. Να του βάζουν ωραία μουσική, να του τραγουδούν, να θαυμάζουν το ωραίο στη φύση και στην τέχνη, στα χρώματα, στο φως, να θαυμάζουν και να βάλουν γύρω τους τα ζωντανά χρώματα του ηλιακού φάσματος, να λιάζονται συχνά και να αφήνονται να ζήσουν τις ωραιότερες εμπειρίες.

  Η μέλλουσα μητέρα, πάντοτε με τον πατέρα στο πλευρό της, έχει να ζήσει την εγκυμοσύνη της σε ανάταση, αισιοδοξία και χαρά. Τότε θα δημιουργήσει μια χαρισματική, υγιή και ισορροπημένη ύπαρξη, με ισχυρή αυτοπεποίθηση, που θα είναι σε θέση αργότερα να αντιμετωπίσει νικηφόρα τις αναπόφευκτες δυσκολίες της ζωής.

  Η καλή ψυχική διάθεση, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική και για τη μέλλουσα μητέρα και για το έμβρυο. Δυστυχώς όμως, πολλές γυναίκες ξεκινούν την εγκυμοσύνη τους με μια αυτοεικόνα που δεν είναι υγιής. Οι έγκυες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, είναι αυτές που έχουν αρνητικά συναισθήματα και αυτές που έχουν θετικά.

  Κάποιες επηρεάζονται από το βάρος που παίρνουν, ενώ άλλες έχουν μια σχέση αγάπης και μίσους με το σώμα τους. Στην κοινωνία που ζούμε οι γυναίκες επιβάλλεται να είναι νέες, λεπτές, δραστήριες και γεμάτες ζωντάνια, πρότυπο που συνήθως ανατρέπεται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ορισμένες γυναίκες αισθάνονται κουρασμένες, παίρνουν περισσότερο βάρος από το κανονικό και βασανίζονται από τις φυσιολογικές αλλαγές στο σώμα τους, για τις οποίες δεν μπορούν να κάνουν τίποτε.

  Πρόκειται λοιπόν για μια υποκειμενική αίσθηση έλλειψης ελέγχου. Για άλλες γυναίκες όμως, η εγκυμοσύνη είναι μια όμορφη περίοδος της ζωής τους, αισθάνονται ότι κουβαλούν μια νέα ζωή, γεμάτες ζωντάνια, πιο υγιείς από ποτέ και, επιπλέον, ακτινοβολούν την εσωτερική τους λάμψη.

  Οι εμφανείς σωματικές αλλαγές συνοδεύονται και από αντίστοιχες αλλαγές και διακυμάνσεις στη διάθεση και την ψυχολογική κατάσταση της εγκύου. O σύζυγος είναι ένα από τα άτομα που μπορούν να τη βοηθήσουν να νιώσει καλά με το σώμα της. Βασικός θεωρείται επίσης και ο ρόλος των συγγενών και των φίλων, οι οποίοι θα πρέπει να τη στηρίξουν και να κάνουν θετικά σχόλια. Δυστυχώς βέβαια, ορισμένες φορές, αν και καλοπροαίρετα, τα αρνητικά σχόλια στενοχωρούν ιδιαίτερα την έγκυο.

  Η γυναίκα πρέπει να γνωρίζει, ότι ανάλογα με το σωματότυπό της θα έχει και αλλαγές στο σώμα της κατά την εγκυμοσύνη, οι οποίες είναι φυσιολογικές. Έτσι, μια μικροκαμωμένη γυναίκα θα έχει διαφορετική εγκυμοσύνη από μια μεγαλύτερου ή πιο αθλητικού μεγέθους.

  Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πιθανό να εμφανιστούν κατάθλιψη, άγχος και ανησυχίες. Συχνά αυτά τα συναισθήματα προέρχονται ή και ενισχύονται από τις αμφιβολίες της εγκύου σχετικά με το αν το έμβρυο είναι φυσιολογικό και με το αν θα γίνει καλή μητέρα. Παράλληλα, υπάρχουν παροδικά συναισθήματα ανικανότητας, εύθραυστης αυτοπεποίθησης και συνεχείς ανησυχίες. Αυτά τα συναισθήματα είναι συνήθως παροδικά, αν όμως επιμείνουν, τότε η γυναίκα χρειάζεται βοήθεια από κάποιον ειδικό.

  Η αγάπη και το μητρικό ένστικτο θα σας δώσει την ενέργεια και τη δύναμη για να ανταποκριθείτε στο νέο σας ρόλο. Με λίγα λόγια η μητρότητα και η πατρότητα είναι κάτι που μαθαίνονται στη πορεία, και εσείς είμαι σίγουρη, θα τα καταφέρετε θαυμάσια. Η αναμονή, το μεγαλείο του τοκετού, η απερίγραπτη χαρά που θα αισθανθείτε, όταν πάρετε αγκαλιά το μωρό σας, είναι συναισθήματα που δεν περιγράφονται παρά μόνο βιώνονται. Κάντε υπομονή μερικούς μήνες και θα δείτε ότι αυτές οι ανησυχίες σας θα εξαφανιστούν. Μοιραστείτε τους φόβους σας και τους προβληματισμούς σας με το σύντροφό σας και αφήστε τον να είναι ο συνοδοιπόρος σας σε αυτό το μαγικό ταξίδι.

Φυλετικός και κοινωνικός ρατσισμός τα αίτια και οι συνέπειες.

 Ο όρος κοινωνικός ρατσισμός δημιουργεί σαφώς δυσάρεστους συνειρμούς, αλλά είναι μια φράση που θα μπορούσαμε εύκολα να ακούσουμε σε μια συζήτηση ή ανάλυση. Αντιθέτως, ο όρος θεσμικός ρατσισμός είναι ιδιαίτερα δύσπεπτος για μια κοινωνία που θέλει να λέγεται πολυπολιτισμική και δίκαιη. Όταν μάλιστα αφορά κάτι τόσο θεμελιώδες όπως το σχολείο, είναι σχεδόν αφόρητος.

  Ως ρατσισμό θα ορίζαμε καταρχήν τη διάκριση καθώς και τη μεροληπτική και άδικη αντιμετώπιση που υφίστανται κάποιες φυλές, κοινωνικές ομάδες ή μεμονωμένα άτομα από άλλους που θεωρούν τους ίδιους «ανώτερους», τόσο σε βιολογικό (φυλετικός ρατσισμός) όσο και σε κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό (κοινωνικός ρατσισμός) επίπεδο. Η παραδοχή αυτή της ανισότητας βασίζεται και σε ακραίες και αντιεπιστημονικές θεωρίες που προσπαθούν να την στηρίξουν σε βιολογικά και κληρονομημένα χαρακτηριστικά. Και μολονότι οι επιστημονικές αυτές θεωρίες έχουν ανατραπεί σε μεγάλο βαθμό στην εποχή μας, ως πρακτική κι ως στάση ζωής εμφανίζονται με απειλητικές διαστάσεις στην εποχή μας απειλώντας με εντονότερη αναβίωσή τους.

  Ειδικότερα υφίστανται διακρίσεις σε βάρος ανθρώπων με κριτήρια το χρώμα, την εθνικότητα, την κοινωνική τους θέση, το φύλο ή κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν απ’ την πλειοψηφία των πολιτών και ενδεχομένως τους εντάσσουν σε περιθωριακές ομάδες (μειονότητες, άτομα που μειονεκτούν σωματικά ή πνευματικά: γυναίκες, αλλοδαποί, ναρκομανείς, χούλιγκαν, αναρχικοί, ασθενείς με AIDS, ομοφυλόφιλοι κ.λπ.).

  Παλαιότερα συγγραφείς και κοινωνιολόγοι αντί του σύγχρονου όρου χρησιμοποιούσαν, ιδιαίτερα στις αγγλόφωνες χώρες, τον όρο ρασιαλισμός (racialism), που όλοι όμως συμφωνούν ότι πρόκειται για όρο δόγματος φυλετικής υπεροχής. Ο νεότερος όμως όρος (εκ της ιταλικής) επικράτησε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, περισσότερο για λόγους προπαγάνδας. Συγκεκριμένα η Ρ. Μπένεντικτ (R. Benedict) ορίζει τον ρατσισμό ως: …το δόγμα όπου μία εθνική ομάδα έχει καταδικαστεί από τη Φύση σε κληρονομική κατωτερότητα ενώ μια άλλη σε κληρονομική ανωτερότητα.

 Θα μπορούσαμε να πούμε πως αιτίες του ρατσισμού είναι η ελλιπής παιδεία η μόρφωση, η μη αποδοχή της διαφορετικότητας, η πνευματική ένδεια. Παράλληλα τα πολιτικά συμφέροντα, o αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης, o έλεγχος των μαζών. Όπως και η μεταβίβαση ευθυνών κατά την πανάρχαια ιστορία του «αποδιοπομπαίου τράγου», τα οικονομικά συμφέροντα, οι περίοδοι οικονομικής κρίσης, και τα μεγάλα ποσοστά ανέργων. Τέλος μπορούμε να πούμε ο καταναλωτισμός, τα ανταγωνιστικά πρότυπα στην κοινωνία, η εκτίμηση ανθρώπων βάσει του «έχειν» κι όχι του «είναι», η άγνοια των συνθηκών ζωής, των πεποιθήσεων και δοξασιών άλλων φυλών και άλλα πολλά.

  Σημαντικό ωστόσο είναι να αναφερθούν οι συνέπειες του ρατσισμού. Όπου παρατηρείτε καταρράκωση της ανθρώπινης προσωπικότητας, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως της ισότητας: κοινωνικής και οικονομικής, της δικαιοσύνης και της ηθικής. Παράλληλα παρατηρούνται κοινωνικοί αποκλεισμοί, περιθωριοποιήσεις ατόμων ή ομάδων, δημιουργία γκέτο, και κοινωνικές συγκρούσεις. Όπως και βία, αναρχία, εγκληματικότητα, διάλυση κοινωνικής συνοχής, υπονόμευση δημοκρατίας, φανατισμός. Και τέλος διαιώνιση εθνικισμού, πόλεμος, ιμπεριαλιστικές τάσεις, αισθήματα ανασφάλειας, καχυποψίας, και φόβου στις διαπροσωπικές σχέσεις.

  Θα πρέπει λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε το πρόβλημα και να κατανοήσουμε τις αιτίες του. Η ανθρωπιστική καλλιέργεια η μόρφωση, η παιδεία, η αγωγή από την οικογένεια, η απόκτηση κοινωνικής συνείδησης είναι από τις κατάλληλες μεθόδους αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού. Όπως επίσης η αλλαγή νοοτροπίας από το ατομικό συμφέρον στο συλλογικό. Η κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα, η καλή ενημέρωση και η σωστή αντιμετώπιση από τα Μ.Μ.Ε. .

  Ολοκληρώνοντας, αυτό που κυρίως οφείλουν να προσέξουν οι νέοι είναι να μη γίνουν φορείς των σχετικών προκαταλήψεων παλιότερων γενεών. Αντιλήψεις παγιωμένες που περνούν από γενιά σε γενιά με ποικίλους τρόπους και που θεωρούν μια φυλή ανώτερη από άλλη («τον αράπη κι αν τον πλένεις…»), θεωρίες που τονίζουν το χάσμα μεταξύ κοινωνικών τάξεων, οικονομικές διαφοροποιήσεις κι άλλες παρόμοιες διχαστικές απόψεις καλό είναι να μείνουν μια για πάντα στο παρελθόν. Οι νέοι θα μπορούσαν να πιστέψουν στην αξία του Ανθρώπου, να βιώσουν την ισότητα και να κάνουν το ρατσισμό μια απλή δυσάρεστη ανάμνηση του παρελθόντος.

Μαθαίνω να ζητώ συγνώμη.

  Η δύναμη της συγνώμης είναι ικανή να αλλάξει τη ζωή μας. Σαν μαγικό φίλτρο, η μετάνοια έχει τη δύναμη να διορθώνει το κακό, να ενώνει τις σχέσεις, να ανακουφίζει τις πληγές και να γιατρεύει τις ραγισμένες καρδιές. Γι' αυτό, αναθεωρείστε απόψεις, αμφισβητείστε στερεότυπα και διώξτε τη δυσκολία να ζητάτε συγνώμη, με απλές κινήσεις.

  Η συγνώμη δεν είναι μόνο μια κοινωνική λεπτολογία. Είναι μια σημαντική τελετουργία, μια ένδειξη σεβασμού και συμπάθειας για αυτόν που έσφαλε. Παράλληλα, αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη διατήρηση μιας σχέσης καθώς αφοπλίζει το θυμό και εμποδίσει τις περαιτέρω παρεξηγήσεις.

  Οι ευεργετικές ιδιότητες της μετάνοιας στη ψυχή και στο σώμα επιβεβαιώνονται και μέσα από πρόσφατες μελέτες που δείχνουν ότι το να δέχεσαι τη συγνώμη κάποιου, επιδρά εμφανώς θετικά στο σώμα: μειώνει την αρτηριακή πίεση και σταθεροποιεί την αναπνοή. Αν λοιπόν αντιμετωπίζετε δυσκολίες στο να ζητήσετε συγνώμη, σας προτείνω μερικούς απλούς τρόπους για να το κάνετε.

  Πρώτα πρέπει να απολογηθείτε πριν σας δοθεί η ευκαιρία να σας συγχωρήσουν. Η σωστή απολογία μπορεί να κάνει όλα τα εμπλεκόμενα άτομα να αισθανθούν καλύτερα, όσο άδικη και σκληρή και αν ήταν η πράξη σας. Το να απολογηθείτε είναι σημαντικό, ιδίως σε μία σχέση, καθώς δύσκολα ο σύντροφος σας θα ξεπεράσει μία συμπεριφορά σας, αν δεν μπορεί πρώτα να την αιτιολογήσει. Σκεφτείτε απλά, πως είναι δυνατόν να αιτιολογήσει και να συγχωρήσει ο σύντροφος σας μία άσχημη συμπεριφορά σας όταν δεν την έχετε αιτιολογήσει εσείς σε αυτόν;

  Ο κανόνας είναι ένας και απαράβατος: Όταν απολογείστε μην βρίσκετε δικαιολογίες για να ερμηνεύσετε την συμπεριφορά σας. Μπορεί να αισθάνεστε εκείνη τη στιγμή ότι θέλετε να κρύψετε κάτι ή να μην θέλετε να πληγώσετε τον σύντροφο σας αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι με το να πείτε ψέματα θα διορθώσετε την κατάσταση. Στην πορεία μίας σχέσης, όταν τα ψέματα πια μαζεύονται τότε η σχέση αρχίζει και τρίζει. Επίσης, ο άνθρωπος έχει μία τάση να βρίσκει άλλοθι για τις πράξεις του, έστω και ασυνείδητα(πχ. μέθυσα και σε χαστούκισα αλλά έφταιγες εσύ γιατί ξέρεις καλά ότι όταν μεθάω δεν θα πρέπει να μου μιλάς). Μην πέφτετε σε τέτοιου είδους παγίδες με τον εαυτό σας. Αν δυσκολεύεστε να ξεκαθαρίσετε την κατάσταση για το αν πραγματικά φταίξατε σε κάτι μπορείτε να συμβουλευτείτε φίλους ή συγγενείς. Με το να απολογείστε σημαίνει ότι παραδέχεστε την ευθύνη σας και αναφέρετε τις αιτίες που προκάλεσαν τη συμπεριφορά.

  Όταν απολογούμαστε είναι σημαντικό να αξιολογούμε τα αισθήματα του άλλου προσώπου. Αν είναι αναστατωμένος για κάτι που είπατε ή κάνατε, μην του πείτε ότι υπερβάλλει! Όλοι έχουν δικαίωμα στα συναισθήματα τους και εσείς δεν είστε σε θέση να το κρίνετε. Μπορείτε να πείτε για παράδειγμα: «Λυπάμαι, και έχεις κάθε δικαίωμα να συμπεριφέρεσαι έτσι». Αυτή δεν είναι η αλήθεια; Θα πρέπει επίσης να πείτε για ποιο λόγο ζητάτε συγνώμη ή λυπάστε. «Λυπάμαι που σε κάλεσα χθες ενώ ήξερα ότι θα αργούσα. Ήταν απερισκεψία μου» ή «Λυπάμαι που θύμωσα τόσο μαζί σου. Ήταν υπερβολική αντίδραση και το καταλαβαίνω ». Το να ακούς ένα απλό «συγνώμη» δεν έχει καμία αξία. Έχετε κάποιο λόγο που ζητάτε συγνώμη, ποιος είναι αυτός; Αυτό το απλό θέλει να ακούσει το πρόσωπο που ζητάτε συγνώμη.

  Μην έχετε δεδομένο ότι μία συγνώμη ή μία απολογία θα φτιάξει την κατάσταση. Αφιερώστε χρόνο στο να ακούσετε τον άλλον. Ενδεχομένως να χρειαστεί να περιμένετε και λίγες ώρες ίσως και ημέρες μέχρι να ηρεμήσει και να το ξεπεράσει. Ίσως μάλιστα να χρειαστεί να δείξετε έμπρακτα ότι εννοούσατε τη συγνώμη.

  Σίγουρα δεν γίνεται να αλλάξετε το παρελθόν. Μπορείτε όμως να διορθώσετε το παρόν. Γι' αυτό, μια ουσιαστική συγνώμη χρειάζεται να περιέχει μια δήλωση στην οποία προσφέρετε αποκατάσταση ή μια υπόσχεση ότι δεν θα επαναλάβετε την ίδια συμπεριφορά.

  Να θυμάστε ότι όσο πιο ειλικρινά έχετε μετανοήσει πραγματικά, τόσο περισσότερο φαίνεται στους άλλους, άρα και στον ενδιαφερόμενο. Προσπαθήστε λοιπόν να είστε ειλικρινής και να δηλώσετε τα αληθινά σας αισθήματα.

Κλειστοφοβία συμπτώματα και θεραπεία.

  Η κλειστοφοβία είναι μία μορφή φοβίας, όπου το άτομο αισθάνεται έντονο φόβο, συνήθως παράλογο και αδικαιολόγητο, όταν βρίσκεται σε κλειστό χώρο, όπως ασανσέρ, πλοίο, υποβρύχιο, λεωφορείο ή ακόμη και αίθουσα. Ο φόβος αυτός εκδηλώνεται κυρίως με συμπτώματα άγχους και πνιγμονής. Ο κλειστοφοβικός άνθρωπος έχει την ψευδαίσθηση ότι τα τοιχώματα του χώρου όπου βρίσκεται στενεύουν όλο και περισσότερο και θα τον συνθλίψουν. Η παρουσία και άλλων ατόμων στο χώρο μειώνει συνήθως την ένταση των συμπτωμάτων, χωρίς όμως να καταφέρνει να απαλλάξει το άτομο εντελώς από τους φόβους του. Η κλειστοφοβία δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα στις δραστηριότητες της ζωής, μιας και αποκόπτει το φοβικό άτομο από τη χρήση καθημερινών μέσων και δραστηριοτήτων.

  Ο φόβος αυτός του ατόμου μπορεί να οφείλεται είτε σε μια άσχημη εμπειρία, είτε σε άγχος μήπως ασθενήσει ή αποτύχει, είτε σε άλλες αιτίες. Τα αποτελέσματα πάντως είναι σίγουρα δυσάρεστα εφόσον το άτομο αναγκάζεται να αποκόβεται από δραστηριότητες που έχουν σχέση με την συγκεκριμένη φοβία και να ζει σε άγχος ή ακόμη και πανικό μόλις πρόκειται να το αντιμετωπίσει. Σε κάθε είδος φοβίας το άτομο μπορεί να πάθει κρίση και να μην καταλαβαίνει τι γίνεται γύρω του.

  Η πιο διαδεδομένη και γενικότερα παραδεκτή ερμηνεία της φοβίας αυτής, στηρίζεται στην άποψη πως ο φόβος του θανάτου που διακατέχει το άτομο παίρνει την έκφραση του νευρωτικού φόβου σε κλειστούς και στενούς χώρους που συμβολικά παίρνουν την έννοια του φέρετρου ή του τάφου.

  Τυπικό στοιχείο ενός κλειστοφοβικού ατόμου μετά την πρώτη εκδήλωση αγχώδους και πανικόβλητης συμπεριφοράς είναι η αναβλητικότητα ή και η απόλυτη άρνηση του πάσχοντος να επισκεφθεί και να βρεθεί μέσα σε οποιονδήποτε κλειστό χώρο ή κάπου που νιώθει περιορισμένος. Σε ορισμένες περιπτώσεις το αίσθημα πανικού και ανασφάλειας είναι τόσο έντονο που πολλοί πάσχοντες, αν και καταρχάς έχουν δεχθεί να συζητήσουν το πρόβλημά τους και να ξεκινήσει ένας κύκλος συνεδριών, αρνούνται ή δυσκολεύονται να έρθουν στο γραφείο. Οι αντιδράσεις, καθώς και όσα μπορεί να αποφεύγει ένας κλειστοφοβικός, ποικίλλουν. Το πιο συχνό είναι να αισθάνεται άβολα μέσα σε έναν ανελκυστήρα, ένα πολύ μικρό δωμάτιο ή χώρο ή στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στο αεροπλάνο.

  Για τη θεραπεία της κλειστοφοβίας δεν φαίνεται να αποδίδει άλλη μέθοδος παρά η ψυχοθεραπεία, συνήθως συνδυαζόμενη και με κάποια υποστηρικτική θεραπεία με φάρμακα. Μια από τις διαδεδομένες μεθόδους για την αντιμετώπιση και αυτής αλλά και πολλών άλλων φοβιών είναι αυτή της έκθεσης, όπου το άτομο μαθαίνει σταδιακά να εκτίθεται στην κατάσταση που του προκαλεί το φόβο (εδώ τον κλειστό χώρο), χωρίς όμως εγγυημένο αποτέλεσμα.

  Είναι γεγονός πάντως πως η σταδιακή και συχνή επαφή με το αντικείμενο ή την κατάσταση που προκαλεί το φόβο, βελτιώνει τη συμπεριφορά του φοβικού ατόμου και το εξοικειώνει με το πρόβλημα. Με τον τρόπο αυτό το άτομο βρίσκει περισσότερο χρόνο να διατηρήσει την ψυχραιμία του ενώ βιώνει το πρόβλημα. Ο χρόνος αυτός σταδιακά απομυθοποιεί την αιτία και μειώνει την ένταση του αισθήματος του φόβου. Η πλήρης ίαση είναι αρκετά συχνή, ακόμα και όταν το αρχικό αίσθημα φοβίας είναι ιδιαίτερα έντονο και καταλήγει σε κρίσεις πανικού.

  Σημαντικό επίσης είναι να συζητήσει ο ασθενής το πρόβλημά του, να μπει σε μια διαδικασία “αποκάλυψης” της βαθύτερης αιτίας που γεννά την αγχώδη διαταραχή, κάτι που μπορεί να παραπέμπει σε ψυχοπιεστικά γεγονότα και καταστάσεις, ενδεχομένως ακόμη και στα παιδικά του χρόνια. Παρότι δεν συγκαταλέγεται στις βαριάς μορφής νευρώσεις, το ίδιο το άτομο βιώνει τα συμπτώματα έντονα, και με τον φόβο ή την ανησυχία ότι ίσως υποκρύπτεται κάποια πιο σοβαρή κατάσταση ψυχικής διαταραχής. Σχετικά με τη διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών και συζητήσεων, αυτή εξαρτάται από την ετοιμότητα του πάσχοντος να μιλήσει για το πρόβλημά του και να δεχθεί τη θεραπεία, οπότε κατ’ ελάχιστον απαιτούνται μερικοί μήνες συνεδριών και συναντήσεων.

  Ο ψυχοθεραπευτής στοχεύει να βοηθήσει το άτομο να αναλογιστεί τις αιτίες που οδήγησαν στην φοβία και μέσω τις εκλογίκευσης να αμβλύνει τις ακραίες αντιδράσεις στο ερέθισμα ή την κατάσταση, ταυτόχρονα βοηθά το άτομο να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα αισθήματα τρόμου και πανικού που βιώνει λόγω της φοβίας. Η κλειστοφοβία είναι μόνο η εξωτερική εκδήλωση και η κορυφή του παγόβουνου ενός ενδόμυχου άγχους που ασυνείδητα ταλαιπωρεί τον πάσχοντα και σε ορισμένες περιπτώσεις ενδεχομένως αναφέρεται στο παρελθόν του.

  Εν κατακλείδι μπορούμε να πούμε ότι οι Φοβίες είναι πολύ συχνές σε μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού και πολλές φορές επηρεάζουν αρνητικά και μεταβάλλουν την ποιότητα ζωής, για τον λόγο αυτό είναι χρήσιμο να αναζητείται έγκαιρα βοήθεια από  επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, ώστε να αντιμετωπίζεται έγκαιρα και αποφασιστικά το πρόβλημα.