Σχολικός εκφοβισμός, πώς να προσεγγίσετε το παιδί σας.

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) είναι ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας, που εμφανίζεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Ο σχολικός εκφοβισμός αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων παιδιών με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση. Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, σεξουαλικά σχόλια), του κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα), του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές), του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω Διαδικτύου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο).

  Τα αγόρια είναι πιο συχνά θύτες και θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς, που εμφανίζεται κυρίως στο σχολικό περιβάλλον σε χώρους χωρίς επίβλεψη από τους εκπαιδευτικούς, όπως η αυλή, ο διάδρομος και η τάξη κατά τη διάρκεια του διαλείμματος. Η κατάσταση αυτή μπορεί να επηρεάσει την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και τη διαδικασία της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά που γίνονται θύματα σχολικού εκφοβισμού αρχικά νοιώθουν φόβο, απόγνωση και παρουσιάζουν τάσεις φυγής. Αισθάνονται ότι απειλούνται, τρομάζουν, αρνούνται να πάνε σχολείο και παρουσιάζουν συμπτώματα σχολικής φοβίας. Μπορεί επίσης να γίνουν επιθετικά και νευρικά, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου τα ίδια τα παιδιά-θύματα μπορούν να γίνουν θύτες σε άλλα παιδιά ή στα αδέρφια τους στο σπίτι.

  Από την άλλη μεριά οι γονείς συνήθως δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα και δηλώνουν άγνοια. Αυτό συμβαίνει γιατί τα θύματα εξομολογούνται το γεγονός του εκφοβισμού συχνότερα σε φίλους τους. Αν όμως οι γονείς εντοπίσουν κάποιο από τα προαναφερθέντα συμπτώματα και υποψιάζονται ότι το παιδί τους έχει πέσει θύμα εκφοβισμού κρίνεται αναγκαίο να προσεγγίσουν το παιδί και να αντιδράσουν απευθυνόμενοι αρχικά στους εκπαιδευτικούς και στις αρμόδιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το παιδί να αισθανθεί ότι έχει στήριγμα τους γονείς του και το σχολείο. Επιπλέον, οι ειδικοί επιμένουν ότι τα παιδιά πρέπει να μη φοβούνται, να έχουν το θάρρος της γνώμης και να μάθουν να μιλούν.

  Οι συμπεριφορές του σχολικού εκφοβισμού πιο συγκεκριμένα είναι: Τα χτυπήματα, οι κλωτσιές, τα σπρωξίματα και κάθε είδους σωματική επίθεση, χωρίς τα θύματα να συμμετέχουν και χωρίς αυτό να γίνεται στα πλαίσια του παιχνιδιού. Το βρίσιμο, η υποτίμηση, η κοροϊδία, ο σαρκασμός, η ειρωνεία και γενικότερα οι προσβολές ρατσιστικού περιεχομένου (για την καταγωγή, το ύψος, το βάρος, τις επιδόσεις στα μαθήματα, το ντύσιμο). Η σκόπιμη απομόνωση του παιδιού θύματος. Η απειλή και ο εκβιασμός για πράγματα ή χρήματα. Επίσης, ο εκβιασμός που σκοπό έχει να μην κάνουν παρέα με άλλα παιδιά και να πάνε με το μέρος μιας συγκεκριμένης ομάδας.

  Μπορείτε να συμβουλεύσετε το παιδί το οποίο υφίσταται εκφοβισμό ως εξής: «Δε φταις εσύ γι' αυτές τις συμπεριφορές». «Αντέδρασε χωρίς θυμό και με αυτοπεποίθηση». «Μην πιστεύεις αυτά που λένε για σένα και προσπάθησε να διατηρήσεις τη μοναδικότητά σου». «Μίλησε σε κάποιον μεγαλύτερο και ζήτα βοήθεια». «Αν σου έχουν στείλει απειλητικό μήνυμα (sms, email) μην το σβήσεις». «Ίσως χρειαστεί ως αποδεικτικό στοιχείο». «Ακόμα και αν δεν έχεις υποστεί εσύ εκφοβισμό προσπάθησε να επεμβαίνεις και να στηρίζεις τα παιδιά που υποφέρουν και να καταγγέλλεις τέτοια περιστατικά».

  Αν αντιληφθείτε πως ένα παιδί εκφοβίζει μπορείτε να το προσεγγίσετε λέγοντας του: «Ίσως νιώθεις ότι έτσι δείχνεις την δύναμή σου και την εξουσία σου πάνω στους άλλους». «Ίσως νομίζεις ότι με αυτόν τον τρόπο προκαλείς το θαυμασμό». «Ίσως έτσι νομίζεις ότι προστατεύεις τον εαυτό σου». «Ίσως νομίζεις ότι αυτό είναι μαγκιά». Επίσης θα μπορούσατε να του πείτε: «Ίσως νιώθεις άσχημα που γίνεσαι επιθετικός». «Ίσως νιώθεις πολύ θυμωμένος». «Μήπως έχεις κάποια προβλήματα με την οικογένειά σου, με γονείς ή με τα αδέρφια σου»; «Μήπως αντιμετωπίζεις δυσκολίες στο σχολείο ή με τους φίλους σου»; «Ίσως σου έχει συμβεί κάτι που σε έχει στεναχωρήσει πολύ». «Ίσως έχεις υπάρξει θύμα βίας ο ίδιος». Δίνοντας του έτσι την ευκαιρία να μιλήσει.

  Τέλος, μπορείτε να του πείτε πως η επιθετική συμπεριφορά δε σημαίνει ότι είναι ένας κακός άνθρωπος. Μπορεί να είναι πολύ θυμωμένος, πληγωμένος, φοβισμένος ή μπερδεμένος. Μπορεί να νομίζει ότι είναι ο μόνος τρόπος να «είναι» με τους άλλους. Η επιθετικότητα και η βίαιη συμπεριφορά, όμως, δε θα λύσουν τα προβλήματά του, δε θα το ανακουφίσουν, ούτε θα το προστατεύσουν από τις δυσκολίες του. Η βία δεν είναι «μαγκιά». Μπορεί, όμως, να γίνει αφορμή να μιλήσει για όσα το προβληματίζουν και να πλησιάσει τους άλλους, με έναν τρόπο που να του ταιριάζει καλύτερα.