Το πνεύμα των Χριστουγέννων.

  Οι γιορτές είναι ένα κομμάτι του χρόνου, το οποίο άλλους τους βοηθά να ξεχαστούν και άλλους τους βοηθά να θυμηθούν. Είναι οι μοναδικές στιγμές που αξίζει να θυμόμαστε και που αποτελούν σημεία αναφοράς στην ζωή μας.

  Για κάποιους, ιδίως οι Χριστουγεννιάτικες γιορτές είναι μια περίοδος νοσταλγίας όλων των περασμένων χαρούμενων στιγμών που έζησαν στο παρελθόν. Συνήθως, η μοναξιά επιδεινώνει την κατάσταση.

  Για άλλους, αυτή η περίοδος είναι η πιο αγαπημένη, καθώς οι συγγενείς μαζεύονται και γιορτάζουν χαρούμενα αυτές τις άγιες μέρες, με δώρα και ένα ευχάριστο κλίμα ζεστασιάς και αγάπης να τους περιβάλλει.

  Βγαίνοντας έξω, όλα είναι όμορφα και γιορτινά, τα μαγαζιά στολισμένα, ο κόσμος χαρούμενος κάνει βόλτες ακόμα και αν αυτές είναι ανέξοδες. Η χαρά των παιδιών είναι αρκετή για να μεταφέρει το μήνυμα της αγάπης. 

  Ας αρπάξουμε αυτήν την ευκαιρία των άγιων αυτών εορτών και αφήσουμε το Πνεύμα των Χριστουγέννων να εισχωρήσει μέσα μας, προσφέροντας και λαμβάνοντας αγάπη από το περιβάλλον μας.

  Προσπαθήστε να ζήσετε την κάθε στιγμή με θετική ενέργεια, μη σας κατακλύζουν οι τηλεοπτικές ή οι ραδιοφωνικές κακόβουλες ειδήσεις. Κρατήστε, ότι όμορφο ακούτε και βλέπετε γύρω σας, και αναζητείστε χαρούμενους ανθρώπους που θα σας μεταδώσουν την δική τους θετική διάθεση.

  Οι γιορτές των Χριστουγέννων μας στέλνουν το μήνυμα της γέννησης του Θεανθρώπου, ας αναγεννηθούμε λοιπόν, και εμείς μέσα από αυτές με αισιοδοξία, με δύναμη στην ψυχή μας να αντιμετωπίζουμε όλες αυτές τις καθημερινές δύσκολες καταστάσεις. Δίνοντας αγάπη, ας γευτούμε το αίσθημα της χαράς της προσφοράς και του εθελοντισμού.

  Η δημιουργικότητα ας πλημμυρίσει την ζωή σας με ιδέες μοναδικές, άχρηστα αντικείμενα, μπορεί να γίνουν χρήσιμα και εσείς να φτιάξετε φανταστικές Χριστουγεννιάτικες κατασκευές και να στολίσετε τον χώρο σας.

  Δώστε στο περιβάλλον σας το χρώμα και την νότα των Χριστουγεννιάτικων εορτών και να είστε σίγουροι πως η διάθεσή σας θα αλλάξει αμέσως. Όλα βρίσκονται μες στο μυαλό μας, μόνο εμείς μπορούμε να αποφασίσουμε για την διάθεσή μας και όχι οι γύρω μας.

  Εύχομαι σε όλους να έχετε υπέροχες γιορτές με τους αγαπημένους σας ανθρώπους κοντά σας, με αγάπη και υγεία και με το Πνεύμα των Χριστουγέννων να πλημμυρίζει την καρδιά σας!

Ψυχική ισορροπία σε άτομα με αναπηρία μετά από ατύχημα

  Αρκετά συχνά, μιλάμε για τα άτομα με ιδιαιτερότητες, την ψυχοσύνθεσή τους, τα δικαιώματά τους, την προσεκτική συμπεριφορά, που οφείλουμε να έχουμε απέναντί τους.

  Ωστόσο, εάν αφήσουμε την ομάδα των ατόμων που πάσχουν από κάποια αναπηρία εκ γενετής, υπάρχει μια άλλη τεράστια ομάδα ατόμων, η οποία μετά από κάποιο ατύχημα, βρέθηκε στην δυσάρεστη θέση να ζει με δυσκολίες είτε σωματικές, είτε νοητικές.

  Τα άτομα, τα οποία αποκτούν κάποια αναπηρία περνούν από κάποια στάδια, αυτά είναι, το στάδιο του σοκ, όπου προσπαθούν να έλθουν στην πραγματικότητα και να συνειδητοποιήσουν που βρίσκονται και πως.

  Είναι το στάδιο της άρνησης, όπου αδυνατούν να πιστέψουν αυτό που τους έχει συμβεί, το στάδιο του θυμού, στο οποίο προσπαθούν να επιρρίψουν ευθύνες στον εκάστοτε υπεύθυνο, είτε αυτός είναι ο εαυτό τους, είτε είναι κάποιος άλλος, και θυμώνουν με την κατάσταση, στην οποία βρίσκονται.

  Έπειτα επέρχεται το στάδιο της κατάθλιψης, όπου το άτομο έχει συνειδητοποιήσει την κατάστασή του και προσπαθεί να προσαρμοστεί στην νέα πραγματικότητα και τις καινούριες συνθήκες “επιβίωσης”.

  Σιγά σιγά το άτομο αρχίζει να αντιδρά και να επιδιώκει την ανεξαρτητοποίησή του, όσο αυτό του επιτρέπεται, καταλήγοντας στο στάδιο αποδοχής της κατάστασής του και προσαρμόζοντας την ζωή του στις νέες  συνθήκες.

  Οπωσδήποτε, είναι αναγκαίο ένα καλό υποστηρικτικό πλαίσιο, είτε από το οικογενειακό περιβάλλον, είτε από το φιλικό, καθώς και από ειδικούς ψυχικής υγείας, εάν κρίνεται απαραίτητο, για την λιγότερο επώδυνη προσαρμογή στην παρούσα κατάσταση.

  Πρέπει να καταλάβουμε, ότι τα άτομα με αναπηρίες δεν έχουν ανάγκη από ελεημοσύνη, αλλά να τους δώσουμε ευκαιρίες και να τα αποδεχτούμε ως ένα κομμάτι από εμάς, αποβάλλοντας τις προκαταλήψεις μας και τα στερεότυπα απέναντί τους.

  Μην ξεχνάμε πως εκτός από μέλη του κοινωνικού συνόλου είναι και ένα κομμάτι του εργατικού δυναμικού, στο οποίο πρέπει να δοθούν ισάξιες ευκαιρίες, χωρίς να τους στερούνται τα όνειρα, η χαρά της δημιουργικότητας και η ικανοποίηση της προσφοράς εργασίας.

  Τέλος, η επαφή με ανθρώπους που έχουν αναπηρία και η συνύπαρξη μαζί τους, είναι αυτή που μπορεί να μας δώσει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε, ότι τα άτομα με αναπηρίες δικαιούνται να είναι ενταγμένα στην παραγωγή, αφού είναι κομμάτι του κοινωνικού ιστού, το οποίο αν λείπει, τότε υπάρχει δυσλειτουργία σε όλη την κοινωνία.

Μια μικρή ποιοτική ανανέωση στην ζωή μας.

  Ακούς συχνά, οι μεγαλύτεροι να σου λένε, ζήσε την στιγμή, ζήσε την μέχρι το τελευταίο της λεπτό, σαν να είναι η τελευταία. Κάνε όσο περισσότερα μπορείς, και μη με μετανιώνεις για πράγματα που έκανες, μονάχα για ότι δεν έκανες!

  Πραγματικά, θεωρώ πως η ζωή είναι πολύ μικρή και το ελάχιστο που μπορεί να κάνουμε είναι να της προσφέρουμε ποιοτικές στιγμές. Σίγουρα, το να ζεις συνεχώς τα πάντα στο έπακρο, είναι εξουθενωτικό. Το να μην ζεις όμως, σε μια καθημερινή ρουτίνα, είναι απλώς ποιοτικό και ενδιαφέρον.

  Πολλοί μου λένε, μα δεν έχω χρόνο να κάνω πράγματα για τον εαυτό μου, δεν προλαβαίνω, σε αυτές τις περιπτώσεις λέω πάντα, πως ένα καλό πρόγραμμα βοηθάει πολύ στο να οργανώσουμε την ζωή μας και τον τρόπο που θέλουμε εμείς να την ζούμε.

  Σκεφτείτε, πόσα πράγματα, από αυτά που κάνετε σας γεμίζουν χαρά ευχαρίστηση, επίσης, πόσα ακόμη πράγματα “πρέπει” να κάνετε, γιατί δίχως αυτά δεν θα μπορούσατε να ζήσετε ή γιατί είναι υποχρέωση ή γιατί αυτό είναι το σωστό κτλ.

  Αξιολογείστε τις ανάγκες σας και βάλτε προτεραιότητες, οι προτεραιότητες είναι μια μαγική λέξη, η οποία μας βοηθάει να βάλουμε ένα καλό πρόγραμμα, σύμφωνα με αυτά που θέλουμε, αλλά και αυτά που πρέπει να κάνουμε.

  Βάζοντας προτεραιότητες, δίνουμε βάρος σε ότι είναι αναγκαίο να γίνει, αλλά παράλληλα και σε όλα αυτά που μας ευχαριστούν, που μας δίνουν μια ευχάριστη νότα στην ζωή μας και την ποιότητα που έχουμε ανάγκη.

  Για τον κάθε ένα, η ποιότητα είναι μια έννοια τελείως διαφορετική, καθώς ο καθένας από εμάς έχει διαφορετικά ενδιαφέροντα και τελείως διαφορετικές ανάγκες.

  Αυτό σημαίνει πως, κάτι που για μένα είναι ευχάριστο για κάποιον άλλον μπορεί να μην είναι. Επίσης, συχνά επιβάλλουμε στους άλλους να κάνουν πράγματα που αρέσουν σε εμάς, ξεχνώντας πως μπορεί να νοιώθουν οι ίδιοι με αυτό και αν τους ευχαριστεί.

  Εκτός λοιπόν, από το πρόγραμμα με τις προτεραιότητες που μπορούμε να θέσουμε στην ζωή μας, θα πρέπει να θέσουμε και όρια για αυτά που μας επιβάλλουν να κάνουμε, όλοι οι αγαπημένοι μας, με τους οποίους σχετιζόμαστε, γονείς, σύντροφοι, παιδιά, φίλοι ή και συνάδελφοι.

  Προσπαθήστε να κρατάτε πάντα την ποιότητα στην ζωή σας, να δίνετε στιγμές ευτυχίας και ξεκούρασης, να κάνετε καινούρια πράγματα, αποκτώντας νέες εμπειρίες, μην διστάζετε να δοκιμάζετε νέα πράγματα, σπορ, χορό, θέατρο. Μπορεί να εκπλαγείτε από την αίσθηση της ευχαρίστησης και από το πόσα πράγματα μπορείτε να καταφέρετε!

  Τέλος, μην ξεχνάτε, πως σε κάθε στιγμή της ζωής σας, το σημαντικότερο είναι να είστε αυθεντικοί, να είστε ο εαυτός σας, να την ζείτε με όλο σας το είναι! Παράλληλα, να δίνετε κομμάτια από σας, μόνο τότε θα έχετε να λαβαίνετε ικανοποίηση, ευχαρίστηση, ασφάλεια, ειλικρίνεια, χτίζοντας ποιοτικές και δυνατές σχέσεις και ακόμα πιο δυνατές στιγμές για το άλμπουμ του παρελθόντος σας!

Αγάπη ή Εγωισμός;

  Η έννοια της αγάπης εμπεριέχει μέσα πολλά στοιχεία, όπως η φροντίδα, το ενδιαφέρον, το νοιάξιμο, την υποστήριξη στο πρόσωπο που αγαπάμε. Θα μπορούσαμε να τη μεταφράσουμε με πολλές λέξεις, όμως καμία από αυτές δεν θα κατάφερνε να καλύψει πλήρως την έννοια “αγάπη”.

  Υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν δυνατά, με όλο το είναι της ύπαρξής τους, άνθρωποι που πεθαίνουν για την αγάπη, άλλοι που θυσιάζουν τη ζωή τους καθημερινά και άλλοι που υποφέρουν, διότι δεν έχουν εκείνον που αγαπούν.

  Υπάρχουν ακραίες μορφές αγάπης και συχνά, ακούμε άσχημες ειδήσεις εξαιτίας αυτών των έντονων συναισθημάτων. Έτσι, η αγάπη μπορεί να εκδηλώνεται και με βία. Οι άνθρωποι που ασκούν βία για να μη χάσουν τον άνθρωπό τους ή για να κερδίσουν την εξουσία της προσωπικότητάς τους δεν παύουν να αγαπούν το θύμα τους.

  Είναι ένα είδος αγάπης εγωιστικής ή αλλιώς θα μπορούσαμε να τη συσχετίσουμε με τον εγωισμό, καθώς μπορεί να λένε πως αγαπούν κάποιον, αλλά ο τρόπος έκφρασης δείχνει καθαρά, πως εξυπηρετούν τις δικές τους μόνο προσωπικές ανάγκες.

  Ας αναλογιστούμε όμως, και τη μητρική αγάπη ή την αγάπη σε μια σχέση υπό “φυσιολογικές-τυπικές” συνθήκες. Πόσες φορές η μητέρα δεν αναφέρει στο μικρό της “άμα είσαι καλό παιδάκι, η μαμά θα σε αγαπάει”. Μήπως λοιπόν, και αυτή δεν είναι αγάπη υπό όρους ή μια εγωιστική αγάπη, αφού στόχος είναι η κάλυψη των προσωπικών αναγκών;

  Η αγάπη θα πρέπει να υφίσταται σε μια σχέση ως ελεύθερη, έξω από όρους και προϋποθέσεις, μακριά από εγωισμούς και κάλυψη προσωπικών συναισθηματικών αναγκών. Εάν την παρέχουμε, χωρίς να ζητούμε κάποιο όφελος, τότε μπορεί να νοείται ως γνήσια, και αφού δοθεί, τότε θα επιστρέψει πάλι σε εμάς.

  Η εγωιστική αγάπη δεν είναι μια αρνητική μορφή της αγάπης, όμως πολλές φορές μπορεί να δημιουργεί καταστάσεις, οι οποίες είναι αποπνικτικές για το πρόσωπο που τις δέχεται. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς πάντα θα απαντούσαν, πως ότι κάνουν, είναι από αγάπη, αγνοώντας συχνά, για το μέλλον των παιδιών τους και τους χαρακτήρες που διαμορφώνουν.

  Όσο πιο ελεύθερα αφήνουμε τα συναισθήματά μας και την ψυχή μας στους ανθρώπους, τόσο πιο εύκολα μπορούμε και να τα δεχτούμε πίσω. Ας προσφέρουμε απλόχερα την αγάπη μας, την φροντίδα, τη στήριξη και ας μην περιμένουμε πάντα ανταπόδοση, διότι πρέπει να αφήνουμε ελεύθερους, αυτούς που αγαπάμε, να προσφέρουν όλα όσα μπορούν και όλα όσα θέλουν.

  Μη φοβάστε να αγαπήσετε τους ανθρώπους, όπως επίσης να δείξετε και όλα αυτά τα θαυμαστά και όμορφα συναισθήματα, η ευχαρίστηση που λαμβάνουμε στην προσφορά τους είναι τεράστια, ιδίως όταν δεν περιμένουμε τίποτα. Διότι μην ξεχνάτε, πως όταν δεν περιμένετε τίποτα, δεν έχετε να χάσετε και τίποτα!

Η ψυχική ασθένεια και οι ευαισθησίες της

  Η ψυχική ασθένεια έχει να κάνει με ανθρώπους που καθημερινά παλεύουν για την ζωή τους. Έχει να κάνει με ανθρώπους που μικρές λεπτομέρειες μπορεί να τους φαίνονται τεράστιες. Σχετίζεται με έμμονες ιδέες και ψυχαναγκασμούς, που μπορεί να ταλανίζουν τους ψυχικά πάσχοντες όλη τους τη ζωή.

  Τα παραπάνω είναι μόνο ελάχιστα στοιχεία για την ψυχική ασθένεια, δεν πρέπει όμως, ποτέ να ξεχνάμε τον συνεχή αγώνα, που κάνουν για να αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται με ανθρώπους ψυχικά υγιείς στην καθημερινότητά τους.

  Άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες είναι ευαίσθητοι, και ψυχικά ευάλωτοι. Ακόμα και αυτοί που κάποτε μπορεί να ήταν δυνατοί, στεσογόνες καταστάσεις μπορεί να έχουν επηρεάσει τη συμπεριφορά τους και ο αδύναμος χαρακτήρας να υπερισχύει του δυνατού.

  Είναι άνθρωποι, οι οποίοι χρειάζονται υπομονή, ένα ήρεμο και υποστηρικτικό περιβάλλον, και έχουν μεγάλη ανάγκη να νιώθουν στο χώρο τους ασφαλείς. Παράλληλα, έχουν πολλές ευαισθησίες, οι οποίες μπορεί ανά πάσα στιγμή να τους προκαλέσουν ένταση και να τους φέρουν ψυχοσυναισθηματικά πίσω.

  Καταστάσεις με ένταση, ευαισθητοποιούν το νευρικό σύστημα των ψυχικά ασθενών αρνητικά, με αποτέλεσμα να χάνει τον αυτοέλεγχό του, την αυτοκυριαρχία του και συχνά την ψυχική του ισορροπία.

  Θα σκεπτόταν κανείς, υπάρχουν άραγε οικογένειες χωρίς εντάσεις και στρεσογόνες καταστάσεις, η απάντηση, όπως γνωρίζετε είναι αρνητική, ωστόσο σημαντικό ρόλο κατέχει ο τρόπος διαχείρισης αυτών των καταστάσεων.

  Θα μπορούσε να επικρατεί χάος μέσα στο σπίτι, φωνές, κλάματα και συνθήκες που μόνο αρνητικές συνέπειες επιφέρουν σε έναν ψυχικά ασθενή. Θα μπορούσε όμως, ενώ υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, μια οικογένεια να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις με επικοινωνία και συνεννόηση, χωρίς οι εντάσεις να κατέχουν πρωτεύοντα ρόλο.

  Μικρές αφορμές, μπορούν να πυροδοτήσουν άσχημες καταστάσεις, οι οποίες όμως, συχνά έχουν την αίτια σε σοβαρότερα προβλήματα, τα οποία τώρα βρίσκουν διέξοδο για να βγουν στην επιφάνεια.

  Πολλές φορές, οι εξηγήσεις δεν είναι αρκετές, καθώς οι έμμονες ιδέες εγκαθίστανται στο μυαλό ενός ψυχικά ασθενούς, η υπομονή, είναι η μόνη λύση για να επέλθει και πάλι ηρεμία. Οι επεξηγήσεις με απλό τρόπο και παραδείγματα βοηθούν τον πάσχοντα να δει την πραγματικότητα όπως είναι, όμως, αυτό δε σημαίνει πως μετά από μια συζήτηση, θα έχουν αλλάξει ριζικά και οι ιδέες στο μυαλό του.

  Παρόμοιες συζητήσεις μπορεί και πρέπει να γίνονται συχνά και οι επεξηγήσεις να δίδονται ξανά και ξανά, διότι οι έμμονες ιδέες έχουν το μαγικό τρόπο να επεμβαίνουν στο μυαλό του πάσχοντα και να επηρεάζουν τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις καταστάσεις.

  Ψυχικά ασθενείς δεν είναι μια ειδική ομάδα, είναι άνθρωποι μοναδικοί, όπως όλοι μας, και όπως ο καθένας από μας έχει τον δικό του τρόπο αντίληψης των καταστάσεων, όπως ο καθένας έχει τις ιδιαιτερότητές του και τις ιδιοτροπίες του, έτσι και οι ψυχικά ασθενείς, έχουν τις ευαισθησίες τους και τον δικό τους μοναδικό τρόπο να αντιμετωπίζουν τα πράγματα.

Το εσωτερικό και εξωτερικό κίνητρο.

  Κάθε άνθρωπος έχει την ανάγκη να αντλεί δύναμη από κάποια πηγή, για να μπορεί να ανταπεξέρχεται στις δυσκολίες που του φέρνει η ζωή, να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις, να προσπερνάει τα προβλήματα και να συνεχίζει πιο δυνατός.

  Οι πηγές αυτές μπορεί να είναι η πίστη στον εαυτό του ή αλλιώς το εσωτερικό κίνητρο, η δύναμη που αντλεί κάποιος από την εμπιστοσύνη που του δείχνουν οι άλλοι ή από τις προσδοκίες των άλλων, οι οποίες τον ωθούν να γίνεις καλύτερος.

  Μπορεί να είναι η τάση για μάθηση, η επιθυμία που πηγάζει για να γνωρίσει νέα πράγματα, η προδιάθεση που έχει κάποιος για διερεύνηση και για έρευνα. Επιπλέον, είναι η εσωτερική ικανοποίηση, που αντλεί κάποιος, όταν πράττει μια ενέργεια, αλλά και το ενδιαφέρον και η περιέργεια που τον ωθούν θεωρούνται, ως εσωτερικό κίνητρο.

  Παράλληλα, μπορεί να υπάρχει κάτι έξω από τον εαυτό του, είναι η ώθηση που λαμβάνει κάποιος από τις αμοιβές, από την πίστη του σε εξωτερικούς παράγοντες. Ένα εξωτερικό κίνητρο, μπορεί να είναι η ενίσχυση, όπως μία μητέρα καθημερινά ενισχύει το παιδί της, να φτιάχνει το κρεβάτι του, δίνοντάς του ένα γλυκό φιλί, αφού το στρώσει μόνο του.

  Μπορεί όμως, να είναι και η ποινή, ο φόβος για να μην πάθουμε κάτι, να μας κινεί να γίνουμε καλύτεροι, να μας ωθεί να βελτιωθούμε. Όπως και η ενθάρρυνση, μας βοηθά να κάνουμε πράγματα για τον εαυτό μας, η επιδοκιμασία και η επιβράβευση αντίστοιχα, μας επηρεάζουν θετικά.

  Όλοι αυτοί είναι εξωτερικοί ενισχυτές, οι οποίοι όμως, παίζουν καθοριστικό ρόλο και ενθαρρύνουν το άτομο να είναι πιο αποτελεσματικό, το βοηθούν να κάνει πράγματα, το στηρίζουν και του δίνουν δύναμη να γίνει καλύτερο.

  Το θέμα όμως είναι, τι είναι καλύτερο, να έχεις εξωτερικά ή εσωτερικά κίνητρα; Καλώς ή κακώς, ότι χαρακτήρα και να έχει το κίνητρο, το έχουμε ανάγκη, γιατί μας ενισχύει και μας αλλάζει θετικά. Τα εσωτερικά κίνητρα πηγάζουν από μέσα μας, αυτό σημαίνει πως δεν τα χάνουμε και πως πάντα στις δύσκολες στιγμές, ακόμη και όταν είμαστε μόνοι μας, θα βρίσκουμε τη δύναμη, να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες.

  Είναι τα άτομα με ισχυρή αυτοπεποίθηση, είναι εκείνα που στηρίζονται πρώτα στον εαυτό τους, είναι συνήθως ισχυρογνώμονες και δεν έχουν μεγάλη ανάγκη την γνώμη των άλλων. Λαμβάνουν μόνοι τους τις σημαντικές για την ζωή τους αποφάσεις, και τους βλέπουμε συνήθως σε διευθυντικές και ανώτατες σε βαθμίδα θέσεις εργασίας, αυτά τα άτομα έχουν ισχυρό εσωτερικό κίνητρο.

  Αντίθετα, το εξωτερικό κίνητρο δεν πηγάζει από μέσα μας, αλλά βασίζεται στους εξωτερικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα, όταν αυτοί εκλείπουν, το άτομο χάνει τη δύναμή του, τη διάθεσή του, την ενέργειά του και δεν λειτουργεί το ίδιο, εάν δεν έχει την κινητήρια δύναμη που τον ωθούσε πριν.

  Αυτά τα άτομα είναι εκείνα, τα οποία δίνουν πολύ σημασία στην οικογένεια τους, αλλά και στους στενούς φίλους ή αλλιώς κολλητούς, βασίζονται στην γνώμη τους και δεν λαμβάνουν αποφάσεις, χωρίς την συγκατάθεσή τους. Είναι αυτά τα άτομα, που ζητούν την επιβράβευση και απογοητεύονται, εάν δεν την λαμβάνουν. Και τέλος, είναι άτομα που καλύπτουν θέσεις κατώτερες, διότι έχουν ανάγκη να λαμβάνουν οδηγίες, επιζητούν την ενθάρρυνση και την αμοιβή για να συνεχίσουν.

  Όταν λοιπόν, βρεθούν χωρίς τα εξωτερικά κίνητρα πανικοβάλλονται και χάνουν την ισορροπία τους, αυτό είναι και το πρόβλημα, οπωσδήποτε οι εξωτερικοί ενισχυτές είναι αρκετά βοηθητικοί, ιδίως στα παιδιά, αλλά είναι καλό πρώτα να στηρίζεται στις δυνάμεις του το άτομο και έπειτα στους εξωτερικούς ενισχυτές.

  Όλοι έχουν εσωτερική πηγή ενέργειας και δύναμης μέσα τους, φτάνει να την ανακαλύψουν και να την χρησιμοποιήσουν εποικοδομητικά για τον εαυτό τους!

Η συνταξιοδότηση, ως ένα ακόμη μεταβατικό στάδιο.

  Η συνταξιοδότηση είναι ένα ακόμη μεταβατικό στάδιο στην ζωή του ανθρώπου. Για κάποιους είναι κάτι ευχάριστο, μια νέα αρχή, μια νέα ζωή, αντιθέτως, για άλλους, είναι ένα τέλος της δημιουργικής τους καριέρας.

   Θα μπορούσαμε λοιπόν, να έχουμε δύο κατηγορίες. Από τη μία, έχουμε μια ομάδα ανθρώπων, η οποία βιώνει μεγάλη ευχαρίστηση με την νέα ζωή, βρίσκει νέα ενδιαφέροντα. Κυρίως, αφιερώνει πολύ χρόνο στον εαυτό και στις προσωπικές ευχάριστες στιγμές που δίνουν ένα άλλο νόημα στην ζωή τους.

  Παράλληλα, νέο πρόγραμμα και μια διαφορετική ποιότητα ζωής, δίνουν ένα άλλο χρώμα στις συνήθειες των ανθρώπων, που τους κάνει να απολαμβάνουν διαφορετικά την ζωή τους, σαν να κάνουν μια νέα αρχή.

  Από την άλλη πλευρά, συχνά πολλοί αναγκάζονται να πάρουν σύνταξη ακόμη και αν δεν το θέλουν, σε αυτήν την περίπτωση, είναι άτομα, τα οποία νιώθουν ακόμη ενεργά και το μεταβατικό στάδιο είναι αρκετά επώδυνο για αυτούς.

  Αρκετά ψυχοσωματικά προβλήματα μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτά τα άτομα, αδιαθεσίες και σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι, πονόκοιλοι, ακόμη και δερματολογικά προβλήματα, εάν δεν ήταν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν αυτό το μεταβατικό στάδιο.

  Γι’ αυτά τα άτομα η συνταξιοδότηση συχνά, βιώνεται σαν το πένθος, σαν να χάνουν από την ζωή τους ένα κομμάτι, της ενεργούς δραστηριότητάς τους, της επαφής με τον κόσμο ανάλογα με την εργασιακή τους απασχόληση, των εργασιακών συνηθειών.

  Οπωσδήποτε, σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται να παρέχουμε στήριξη να βοηθήσουμε τα άτομα αυτά να δούνε την νέα τους ζωή με μια άλλη οπτική γωνία. Να μην τους παραμελούμε και να τους ενθαρρύνουμε να έχουν νέα ενδιαφέροντα, κάνοντας πολλές φορές και νέες δραστηριότητες μαζί τους, στηρίζοντάς τους.

  Παράλληλα, ενισχύστε την αυτοεκτίμησή τους και την αυτοπεποίθηση, κάνοντας τους να νιώθουν χρήσιμοι, όχι μόνο για τους άλλους, αλλά κάνοντας και πράγματα σημαντικά για τους ίδιους.

  Τέλος, μη θεωρείτε, ότι είναι μια εύκολη περίοδος, απαιτείται χρόνος προσαρμογής από αυτά τα άτομα και κατανόηση από το οικογενειακό περιβάλλον. Μην πιέζετε τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα πάνω από τις δυνάμεις τους και να τους στηρίζετε στις επιλογές και στις επιθυμίες τους.

Μια απόφαση εν βρασμώ ψυχής

  Πολλές φορές καλούμαστε να πάρουμε σημαντικές αποφάσεις στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μας. Αποφάσεις που μπορεί να μας αλλάξουν την ζωή για πάντα. Αποφάσεις που μπορεί να καθορίσουν την ευτυχία ή ακόμα και τη δυστυχία μας.

  Κι όμως, ακόμα και εάν το μυαλό δεν είναι καθαρό και οι χτύποι της καρδιάς μας χτυπούν δυνατά, εμείς πρέπει να αποφασίσουμε. Γνωρίζοντας πολύ καλά τι συνέπειες μπορεί να έχουν αυτές οι αποφάσεις, αλλά πολλές φορές και αγνοώντας τες.

  Αποφάσεις που μπορεί να συνδέσουν την ζωή μας με έναν άλλον άνθρωπο, όπως είναι ο γάμος. Αποφάσεις που μπορεί να μας αναγκάσουν να αποχωριστούμε ένα άνθρωπο, όπως είναι ένα διαζύγιο ή η απομάκρυνση ενός μέλους από το σπίτι για το ξεκίνημα μιας νέας ζωής.

  Κι ενώ συχνές σκέψεις περνούν από το μυαλό μας, και αναρωτιόμαστε τι θα γινόταν αν… ποτέ δεν πιστεύουμε πως πραγματικά θα μπορούσε να συμβεί. Και η λήψη της απόφασης επέρχεται την πιο ακατάλληλη στιγμή και εμείς πρέπει να διαλέξουμε ή να δεχθούμε την όποια κατάσταση βρίσκεται ενώπιον μας.

  Και πως μπορούμε να ξέρουμε εάν είναι η σωστή απόφαση; Και πως μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τις επιπτώσεις και το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, γιατί; Μήπως το ξέρει κι εκείνος που παίρνει ψύχραιμα τις αποφάσεις στην ζωή του;

  Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι βοηθητικό να κλείσουμε τα μάτια μας, να πάρουμε μερικές βαθιές ανάσες, οι οποίες ακόμα και να είμαστε σε έξαλλη κατάσταση θα μας βοηθήσουν να ηρεμήσουμε. Να προσπαθήσουμε να βάλουμε τις σκέψεις μας σε τάξη, από την αρχή έως το τέλος, δεν χρειάζεται να σκεφτούμε πολύ τα θετικά και τα αρνητικά μιας κατάστασης.

  Εμείς πάντα ξέρουμε καλύτερα. Δυστυχώς κανείς δεν μπορεί να μας βοηθήσει, διότι μόνο εμείς γνωρίζουμε την αλήθεια για τον εαυτό μας. Οποιαδήποτε άλλη γνώμη, πιο πολύ θα μας μπερδέψει, παρά θα μας βοηθήσει να επιλέξουμε το σωστό, εκτός βέβαια και εάν είναι άμεσα εμπλεκόμενος με την επιλογή μας, αυτός που θα μας συμβουλεύσει.

  Αν κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας, πάντα μπορούμε να δούμε την αλήθεια, αυτά που θέλουμε, αυτά που μας ενοχλούν και θέλουμε να αλλάξουμε, τα όνειρα μας, τις ανάγκες μας, που συχνά αγνοούμε ή που ηθελημένα δεν ικανοποιούμε, εμείς ξέρουμε τον εαυτό μας καλύτερα από τον καθένα.

  Το να ψάξουμε μέσα μας δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση, όταν δεν ενδιαφερόμαστε για τον εαυτό μας, όταν δεν καλύπτουμε τις ψυχοσυναισθηματικές του ανάγκες, όταν δεν του δίνουμε στιγμές χαλάρωσης.

  Αντίθετα, όταν βρισκόμαστε κοντά στον εαυτό μας, και τον αισθανόμαστε, τον ακούμε και κυρίως τον αγαπάμε για αυτό που πραγματικά είμαστε, τότε όλες οι αποφάσεις είναι εύκολες, διότι πολύ απλά, ξέρουμε τι θέλουμε από εμάς, αλλά και από τους άλλους.

  Η χαλάρωση είναι ένα σημαντικό κομμάτι στην ζωή μας, ας μην το ξεχνάμε, όπως επίσης, το να ασχολούμαστε με τα λάθη μας και τις επιτυχημένες αποφάσεις, μόνον έτσι μπορούμε να βελτιωθούμε και να πετύχουμε να έχουμε αυτογνωσία.

Απολογισμός μετά από έναν χωρισμό.

  Καθημερινά, ζευγάρια συνάπτουν σχέσεις, χωρίζουν, επανασυνδέονται ή συνάπτουν νέες σχέσεις. Ήδη, από την εφηβεία, αγόρια και κορίτσια έχουν αρχίσει να μπαίνουν σε αυτήν την διαδικασία, αγνοώντας πολλές φορές το κόστος, του κάθε χωρισμού από τον σύντροφό τους.

  Είναι αρκετά δύσκολο σε έναν ενήλικα να χωρίζει, πόσο μάλλον για έναν έφηβο, ο οποίος ακόμη δεν έχει γνωρίσει τον εαυτό του και ψάχνει την πραγματική του ταυτότητα, τα θέλω και τις επιθυμίες του.

  Άραγε μπορούν όλοι να αντέξουν έναν χωρισμό και τι κατάλοιπα αφήνει αυτός στην ζωή μας; Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν έναν χωρισμό ψύχραιμα, με ηρεμία, δίχως φωνές και κλάματα, είναι όμως αυτοί οι δυνατοί;

  Άλλοι πάλι, παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης ή ακόμα και μανίας, φέρονται παράλογα, περνούν τα στάδια του χωρισμού με έναν δικό τους τρόπο, πιο έντονο ίσως, αλλά πιο λυτρωτικό για εκείνους.

  Με ρωτάνε συχνά, πόσο χρόνο χρειάζεται κάποιος για να ξεχάσει; Η απάντηση πιστεύω πως δεν υπάρχει, καθώς, κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, όπως επίσης, μοναδική και ιδιαίτερη είναι και η περίπτωση, την οποία αντιμετωπίζει τη δεδομένη στιγμή.

  Άρα, θεωρώ πως ο χρόνος είναι τελείως σχετικός, εξαιτίας της διαφορετικής προσωπικότητας του καθενός αλλά και της ψυχικής δύναμης που έχει τη συγκεκριμένη περίοδο. Πέρα όμως, από τον χρόνο ίασης της ψυχής, είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως δεν χρειάζεται να πιέζουμε τον εαυτό μας να ξεχάσει, αλλά να μάθουμε να προσαρμοζόμαστε με τη δεδομένη κατάσταση.

  Η προσαρμογή δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Σε κάποιους απαιτεί πολύ χρόνο, σε άλλους πάλι μπορεί να επέρχεται γρήγορα η ευδιαθεσία. Όπως ανέφερα και πριν ο χρόνος είναι σχετικός, το σημαντικό είναι, το άτομο που χωρίζει, να δουλέψει με τον εαυτό του, να αναλογιστεί τις ευθύνες του, τα λάθη του, τις εξαρτήσεις του, ακόμα και συνήθειες που μπορεί να επηρέασαν τη σχέση του.

  Αφού, ασχοληθεί με τα παραπάνω θα μπορούσε να κάνει έναν απολογισμό της σχέσης του. Σε αυτό το σημείο θα ψάξει να βρει τι κέρδισε και τι έχασε. Μετά από έναν χωρισμό, συνήθως βλέπουμε μόνο τα αρνητικά, ότι χάσαμε το στήριγμά μας, ότι θα είμαστε μόνοι μας, άλλοι νιώθουν ελεύθεροι μέσα από μια πιεστική σχέση, ή ανεξάρτητοι.

  Στόχος ενός απολογισμού, είναι να δούμε τι αποκομίσαμε από αυτήν την σχέση, δεν χρειάζεται να στεκόμαστε στις άσχημες στιγμές, αλλά στο τέλος να κρατάμε ό,τι όμορφο ζήσαμε με τον σύντροφό μας, και να βελτιωνόμαστε ως άνθρωποι σε ότι πιστεύουμε ότι κάναμε λάθος.

  Οπωσδήποτε, μετά από έναν χωρισμό, όσο σκληρός και δύσκολος και αν είναι, θα πρέπει να σκεπτόμαστε πως η ζωή συνεχίζεται, και πως κάπου εκεί έξω σίγουρα υπάρχει κάποιος άλλος άνθρωπος να μας αισθανθεί, να μας καταλάβει και να μας αγάπησει.

Τα όνειρα, ένα παράλληλο σύμπαν

  Πολλοί λένε, πως τα όνειρα είναι αυτά που τους προμηνύουν το μέλλον, άλλοι, αυτά που τους σκιαγραφούν το παρελθόν, άλλοι ψάχνουν να βρουν εξηγήσεις μέσα στις ιστορίες που διαδραματίζονται, κι άλλοι απλώς τα προσπερνούν.

  Άραγε μήπως τα όνειρα είναι ένα παράλληλο σύμπαν, το οποίο συνυπάρχει με τις ζωές μας; Μήπως, όπως εμείς στέλνουμε μηνύματα και το καθορίζουμε με τις πράξεις και τις συμπεριφορές μας, κι αυτό αντίστοιχα καθορίζει την δική μας ζωή, στέλνοντας τα δικά του ανεξήγητα μηνύματα;

  Συχνά, στα όνειρα μας, βλέπουμε γνωστές φιγούρες, πρόσωπα οικεία, αλλά και άγνωστα που ξέρουμε, όμως, ότι κάποια στιγμή θα μας καθορίσουν την ζωή, εάν δεν το έχουν ήδη κάνει.

  Βλέπουμε το θάνατο μεταμφιεσμένο με σκούρες αποχρώσεις, με τρομακτικές παραστάσεις και ξυπνούμε έντρομοι. Όπως, και χαρμόσυνα γεγονότα της ύπαρξης ενός παιδιού στην ζωή μας, ενός γάμου, ή ενός νέου έρωτα.

  Όσο ασχολούμαστε με τα όνειρά μας, τόσο πιο έντονα βρίσκονται αυτά στην ζωή μας. Εάν δοκιμάσετε να γράφετε τα όνειρα σας, κάθε φορά που ξυπνάτε μετά από αυτά, θα παρατηρήσετε, πως με το πέρασμα του χρόνου, όχι μόνο βλέπετε περισσότερα όνειρα, αλλά τα θυμάστε και καλύτερα.

  Οι ερμηνείες ενός ονείρου είναι τόσες, όσοι και άνθρωποι που προσπαθούν να το ερμηνεύσουν. Διότι ο καθένας προσπαθεί να δώσει μια εξήγηση, μέσα από την δικιά του οπτική γωνία.

  Άραγε, θα μπορούσαν τα όνειρα να ερμηνεύσουν την ζωή μας; Ή μήπως τα όνειρα μπορούν να ερμηνευτούν με βάση τη ζωή μας; Θεωρώ πως το ένα δεν αποκλείει το άλλο.

  Τα όνειρα είναι μια κατάσταση, την οποία δεν μπορούμε να ελέγξουμε, γι’ αυτό και πιστεύω, πως είναι ένα παράλληλο σύμπαν το οποίο συνυπάρχει με τις ζωές μας. Το επηρεάζουμε και μας επηρεάζει. Το άγνωστο είναι πάντα ελκυστικό αλλά συνάμα και τρομακτικό. Όσο κι αν προσπαθούμε να τιθασεύσουμε τα όνειρά μας, δυστυχώς, αυτά πάντα θα ξεφεύγουν.

  Ωστόσο, όσο εμείς τα δουλεύουμε, τόσο πιο έντονα είναι στην ζωή μας, και το υποσυνείδητο μέσα από τα όνειρα, μας στέλνει λύσεις, απαντήσεις και θέτει ερωτήματα και προβλήματα που πρέπει να απαντηθούν και να λυθούν.

  Μη φοβάστε να ασχοληθείτε με τον κόσμο των ονείρων, διότι μέσα από αυτόν μπορεί να γνωρίσετε μια άλλη διάσταση του εαυτού σας. Και κυρίως, μην τον παραβλέπετε, διότι πάντα κάτι έχει να σας πει. Όνειρα Γλυκά…

Αποκρυπτογράφηση μιας ψυχοσύνθεσης

  Για να γνωρίσουμε έναν άνθρωπο χρειάζεται να ασχοληθούμε μαζί του. Είναι ανάγκη να τον ακούσουμε, να τον δεχθούμε αλλά και να τον αγαπήσουμε εις βάθος, ως ύπαρξη.

  Το να γνωρίσεις καλά κάποιον, απαιτεί μια μεγάλη προσπάθεια και αρκετό χρόνο. Ο καθένας βέβαια χρειάζεται τον δικό του προσωπικό χρόνο για να εμπιστευθεί τον άλλον.

  Υπάρχουν άνθρωποι, που εύκολα θα σου μιλήσουν για τον εαυτό τους, για τα θέματα που τους απασχολούν, για τις ανάγκες που έχουν. Ίσως λέγονται ευκολόπιστοι, ίσως αφελείς, ίσως είναι άτομα που έχουν δουλέψει πολύ με τον εαυτό τους και δεν έχουν πρόβλημα να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους.

  Ωστόσο, ανεξάρτητα από το πώς χαρακτηρίζονται, είναι εκείνοι που ανταποκρίνονται πιο εύκολα στα προβλήματα τους, χωρίς βέβαια η λύση να προέρχεται πάντα από τους ίδιους και δύσκολα θα πέσουν σε μελαγχολία καθώς συνήθως, κάποιος είναι δίπλα τους, για να τους παρηγορήσει.

  Από την άλλη πλευρά βρίσκονται εκείνοι, που δύσκολα θα σου μιλήσουν, εκείνοι που αρκετές φορές, θα σε δοκιμάσουν για να πειστούν, πως τα μυστικά τους θα είναι ασφαλή, εκείνοι που ενώ πνίγονται παλεύουν μόνοι τους και δύσκολα θα ζητήσουν ένα χέρι να τους πιάσει και να τους βγάλει από τη θάλασσα των προβλημάτων τους.

  Άραγε πως θα μπορούσαμε να αποκρυπτογραφήσουμε την ψυχοσύνθεση ενός ανθρώπου; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να καταλάβουμε πως νιώθει αυτός που έχουμε απέναντί μας;

  Στην πρώτη περίπτωση, που κάποιος μοιάζει με ανοιχτό βιβλίο, όλα αυτά που μας εμπιστεύεται ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα; Ανταποκρίνονται στην αλήθεια που κρύβει μέσα του; Γιατί, στην δεύτερη περίπτωση, όταν κάποιος είναι εσωστρεφής, σίγουρα χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να τον κατανοήσουμε, αυτό όμως, το γνωρίζουμε εξαρχής. 

  Οπωσδήποτε, σχετικά με τον άνθρωπο ανεξάρτητα από τον χαρακτήρα του, είναι αναγκαίο να επενδύσουμε συναισθηματικά, να δώσουμε ένα κομμάτι του εαυτού μας συναισθηματικό, αλλά και γνωστικό παράλληλα. Χρειάζεται να δουλέψουμε και να νιώσουμε τον πόνο και τη χαρά του. Διότι, μόνον έτσι μπορούμε να καταφέρουμε να τον γνωρίσουμε εις βάθος.

  Μόνο, εάν ψάξουμε βαθιά μέσα στα μάτια του, και νιώθοντας τι σκέπτεται και τι αισθάνεται μπορούμε να τον κατανοήσουμε και να τον βοηθήσουμε. Το να αποκρυπτογραφήσεις τη ψυχοσύνθεση ενός ανθρώπου απαιτεί χρόνο και διάθεση νου και ψυχής. Δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, διότι ο άνθρωπος από τη φύση του, δεν είναι κάτι εύκολο, αλλά το πιο όμορφο και συνάμα το πιο περίπλοκο πλάσμα.

  Τέλος, ποτέ δεν μπορείς να πεις για κάποιον, πως τον γνωρίζεις καλά, διότι, ο καθένας, κάθε στιγμή που περνάει, αλλάζει εσωτερικά καθώς, το εξωτερικό περιβάλλον τον επηρεάζει και τον διαμορφώνει. Έτσι, συνεχώς θα πρέπει να καταβάλλουμε προσπάθεια να γνωρίζουμε τους ανθρώπους δίνοντας ένα κομμάτι από εμάς, και παίρνοντας ένα κομμάτι από εκείνους.

Η ψυχική ασθένεια και τα ταμπού μας

  Η ψυχική ασθένεια είναι ένα κομμάτι από τον εαυτό μας, το οποίο δεν είναι υγειές. Όλοι είμαστε εν δυνάμει ψυχικά ασθενείς. Και η υγεία με την ασθένεια μοιάζει να βρίσκονται σε ένα  δίπολο πάνω στην νοητή γραμμή της υγείας. Και ο άνθρωπος να βρίσκεται στο ένα από αυτά κινούμενος σε αυτήν την νοητή γραμμή.

  Το εάν θα νοσήσουμε ή όχι, έχει να κάνει με την ψυχική ανθεκτικότητα ή ευαλωτότητα του κάθε οργανισμού, απέναντι σε αγχογόνες καταστάσεις. Σχετίζεται με το τι καταστάσεις θα αντιμετωπίσει στην ζωή του ο κάθε οργανισμός. Και επιπλέον, τι υποστηρικτικό πλαίσιο τον περιβάλλει, την περίοδο που αντιμετωπίζει την όποια αγχογόνο κατάσταση.

  Είναι λοιπόν, πολύ εύκολο να επέλθει κανείς από την κατάσταση ψυχικής υγείας στην κατάσταση ψυχικής ασθενείας, εάν οι παραπάνω παράγοντες λειτουργήσουν αρνητικά για εκείνον. Και τότε, το εξωτερικό περιβάλλον διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ζωή του πάσχοντος.

  Η κοινωνία και οι αρχές που την διέπουν, ακόμη δεν έχουν δεχτεί ανθρώπους, που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες. Κάποιος, που έχει χάσει τα λογικά του, δεν θεωρείται παραγωγικό μέλλον την κοινωνίας και επομένως δεν είναι και αποδεκτό.

  Δυστυχώς όμως, αυτή ακριβώς, η αντιμετώπιση είναι που κάνει τον πάσχοντα να μην μπορεί να επιστρέψει στην κατάσταση ψυχικής υγείας, η αδιαφορία, ή περιφρόνηση και η μη αποδοχή από τον κοινωνικό του περίγυρο.

  Εάν λοιπόν, σκεφτούμε όλοι πως, ίσως κι εμείς μια μέρα λόγω των συνθηκών θα μπορούσαμε να επέλθουμε σε κατάσταση ψυχικής ασθενείας, οπωσδήποτε θα αντιμετωπίζαμε πού διαφορετικά την έννοια της ψυχικής ασθένειας και όλους όσους πάσχουν από αυτήν.

  Σε ένα άτομο που η ψυχική υγεία τον εγκαταλείπει και τον επισκέπτεται η ψυχική ασθένεια, εάν τον περιβάλλουμε με αγάπη, στοργή, στήριξη και το κυριότερο αποδοχή, να είστε σίγουροι, πως πολύ νωρίς θα καταφέρει να επανέλθει στην προτεραία κατάσταση.

  Τα ταμπού μας, σχετικά με την ψυχική ασθένεια, είναι αυτά που κρατούν δέσμιους τους ψυχικά ασθενείς και δεν τους αφήνουν να ελευθερωθούν από τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα εναντίον τους, με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται ο χρόνος της ίασης τους.

  Ας δώσουμε την ευκαιρία στους ανθρώπους αυτούς που νοσούν ψυχικά, να μας αποδείξουν, ότι είναι παραγωγικά μέλη, ας δείξουμε εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους, διότι μόνο έτσι μπορούμε να τους δώσουμε δύναμη και στήριξη να πάρουν την ζωή πάλι στα χέρια τους.

  Τέλος, ας είμαστε ανοιχτοί στην ψυχική ασθένεια, διότι είναι κομμάτι του εαυτού μας, που οι περισσότεροι από εμάς το διαχειριζόμαστε, ενώ άλλοι δεν μπορούν. Ας αφήσουμε μακριά τα ταμπού μας και ας μάθουμε να δεχόμαστε όλους τους ανθρώπους με τις όποιες ιδιαιτερότητές τους.